بحران تازه‌ای به نام گوجه فرنگی!

اخبار بازار پایشگر-پس از گرانی بنزین مقامات دولت اعلام کردند که هیچ کالایی گران نخواهد شد، اما این شعار باز هم تکرار شد به گونه ای که در حال حاضر قیمت گوجه فرنگی، تخم مرغ و سایر مایحتاج مردم بیش از چند برابر شده است.

گوجه فرنگی که تا چند هفته قبل با افت شدید قیمت مواجه بود درحال حاضر به کیلویی حدود ۱۳ هزارتومان رسیده و ضعف سیاست‌گذاری و مدیریت تولید و بازار محصولات کشاورزی را باردیگر به سمت یک بحران ناخواسته کشیده است.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی پایشگر، سال گذشته با افزایش قیمت دلار و باز شدن در بازار عراق به روی محصولات ایرانی، گوجه فرنگی نیز مانند بسیاری از محصولات ایرانی بازار خوبی در این کشور همسایه بدست آورد و به تبع آن، قیمت در بازار داخلی نیز با رشد عجیب و غریبی همراه شود؛ بطوری که قیمت گوجه فرنگی تا ۱۷ هزار تومان هم بالا رفت. همین مساله موجب شد بسیاری از کشاورزان در سال زراعی گذشته به کشت این محصولات جالیزی گرایش پیدا کنند؛ به طوری که میزان کشت این محصول به اندازه ای رسید که حجم زیادی از محصول کشاورزان بدون خریدار ماند و برخی از کشاورزان ناچار شدند آن را معدوم کنند؛ قیمت در بازار داخلی نیز بدلیل عرضه زیاد با کاهش شدید مواجه شد و در برخی از بازارهای مصرف تا حدود هزار تومان نیز فروخته شد. همین مساله انتقادات بسیاری را متوجه دولت کرد و وزارت جهادکشاورزی در اقدامی منفعلانه اقدام به خرید حمایتی گوجه از کشاورزان کرد. به طوری که بزرگترین خرید حمایتی در تاریخ سازمان تعاون روستایی کشور به ثبت رسید.

در این اقدام، بیش از ۴۳۰ هزار تن گوجه فرنگی از کشاورزان در سراسر کشور توسط سازمان تعاون روستایی بعنوان مباشر دولت خریداری و تحویل صنایع تبدیلی شد.

اما این همه ماجرای امسال گوجه فرنگی نبود. از هفته گذشته با انتشار خبرهایی از بازار جدید صادراتی برای این محصول جالیزی کشور، قیمت دوباره بر مدار افزایش قرار گرفت. هفته گذشته اخباری منتشر شد که نشان می داد کشور پاکستان مشتری پروپا قرص گوجه فرنگی ایران شده و هر کیلو گوجه فرنگی ایران حدود ۱۴ هزار تومان به بازار پاکستان می رسد.

برقراری جریان صادرات به کشور پاکستان کافی بود تا بار دیگر جریان عرضه این محصول به بازار داخلی با سکته مواجه شود؛ به طوری که طی روزهای اخیر حتی یک کیلوگرم گوجه فرنگی در میادین میوه و ترباره عرضه نمی شود و در مغازه های سطح شهرها نیز قیمت صادراتی بر بالای گوجه فرنگی نقش بسته است: ۱۲ تا ۱۵ هزار تومان .

در همین زمینه اسدالله کارگر، رئیس اتحادیه فروشندگان میوه و سبزی تهران در گفتگو با خبرنگار مهر با بیان اینکه درحال حاضر قیمت هرکیلوگرم گوجه فرنگی باکیفیت بین ۱۲.۵ تا ۱۳ هزارتومان است، گفت: معمولا با این مساله مواجه هستیم که قیمت گوجه فرنگی گاهی به شدت افت می کند و گاهی به شدت بالا می رود اما همیشه دوره گرانی آن کمتر از دوره ای است که با افت قیمت همراه است.

وی اضافه کرد: در فصل بهار و تابستان مناطقی مانند تهران، کرج، قزوین و … تولیدکننده و عرضه کننده این محصول هستند اما در فصل سرما تولید آن فقط مختص به بوشهر است که هم مسافت آن طولانی است و هم جوابگوی تمام کشور نیست.

کارگر ادامه داد: منتظر هستیم که گوجه فرنگی خوزستان نیز برداشت و به بازار عرضه شود و احتمال می دهیم که تا ۱۰ روز آینده قیمت به تعادل برسد.

برنامه بلند مدت برای کنترل بازار تدوین نشده است

وی با بیان اینکه افزایش قیمت گوجه فرنگی ربطی به حمل و نقل آن ندارد، افزود: می توان از محصولات تولید گلخانه نیز برای رفع این خلا استفاده کرد اما تغییر فصل خیلی سریع اتفاق می افتد و نیاز به یک برنامه بلندمدت و اساسی برای کنترل این مساله داریم که وزارت جهاد کشاورزی باید چنین برنامه ای را تدوین کند.

بسیاری از کارشناسان معتقدند که عدم تدوین الگوی کشت مناسب و فقدان استراتژی مشخص در کشت محصولات کشاورزی موجب ایجاد چنین نابسامانی هایی در بازار محصولات کشاورزی می شود. نکته قابل توجه این است که تقریبا هر سال درباره یکی از محصولات با چنین چالشی مواجه هستیم و متولیان امر نیز هیچگاه برنامه ای برای کنترل آن ندارند و معمولا در اقدامی منفعلانه، صرفا اقدام به خرید حمایتی می کنند؛ یعنی منابع درآمدی دولت که باید صرف اقدامات مهمتری شود را صرف خرید محصولی مازاد می کنند. اقدامی که مورد انتقاد برخی از کارشناسان نیز هست.

حمایت درستی از تولیدکننده و مصرف کننده نداریم

در همین زمینه علی کیانی راد، رئیس مؤسسه پژوهش‌های برنامه‌ریزی، اقتصاد کشاورزی و توسعه روستایی وزارت جهاد با اشاره به اینکه در کشورهای دنیا، حمایت جامع و کامل از تولیدکننده و حمایت هدفمند از مصرف‌کننده انجام می‌شود، می‌گوید: متأسفانه در کشور ما چنین سیاستی اجرا نمی‌شود. پس از کشف نفت، ما دچار نفرین منابع شدیم. به عبارت دیگر، دسترسی به منابع مالی زیاد، حاصل از صادرات منابع طبیعی، نظام‌های سیاستگذاری را منحرف می‌کند.

وی تصریح کرد: وقتی شکستی در بازار اتفاق می‌افتد، راهکارش این نیست که دولت یک منابع مالی بزرگ را به بازار تزریق کند، چرا که این اقدام باعث حل موقت آن می‌شود. به عنوان مثال، امسال که با انبوه تولید گوجه‌فرنگی در کشور مواجه شدیم، سال آینده با انبوه تولید و عرضه محصول دیگری مواجه خواهیم شد.

برنامه‌ کشت وجود ندارد؛ تصمیم گیری کشاورزان براساس سیگنال بازار

در همین زمینه حسین شیرزاد، معاون وزیر جهاد کشاورزی و مدیرعامل سازمان مرکزی تعاون روستایی که امسال اقدام به خرید و جمع آوری گوجه فرنگی های مازاد کشاورزان کرده است، در گفتگو با خبرنگار مهر اظهار داشت: سال گذشته به دلیل کاهش سطح زیر کشت و مسائلی که در زمینه تولید گوجه فرنگی وجود داشت، قیمت این محصول افزایش قابل توجهی پیدا کرد که این موضوع، سیگنال‌های اشتباهی به تولیدکنندگان داد که امسال هم می‌توانند همچنان با کشت گوجه فرنگی و حتی افزایش سطح زیر کشت با افزایش قیمتی رو به رو شوند.

وی گفت: متاسفانه اقتصاد ایران از منحنی‌های تار عنکبوتی پیروی می‌کند؛ یعنی با همین سیگنال‌هایی که داده می‌شود، کشور یک سال با افزایش و سال بعد با کاهش تولید، به خصوص در بحث سبزی و صیفی مواجه بوده است./مهر