بازی خطرناک در منطقه و حیثیت سیاسی ایران و امریکا

گروه یادداشت و تحلیل سیاسی پایشگر: احمد زیدآبادی – نیویورک‌تایمز گزارش داده است که دونالد ترامپ ساعاتی پس از موافقت خود با حملۀ محدود به برخی اهداف نظامی در داخل خاک ایران، از تصمیم خود منصرف شده است.
به گزارش پایگاه خبری تحلیلی پایشگر، اگر چه به دلیل رابطۀ قهرآمیز بین نیویورک‌تایمز و کاخ سفید و عدم دسترسی آسان خبرنگاران این روزنامه به مقام‌های بلندپایۀ دولت ترامپ نمی‌توان گزارش آن را با قطعیت پذیرفت، اما اظهارات رسمی رئیس جمهور آمریکا در این دو روزه نیز بر روندی که نیویورک‌تایمز از آن گزارش داده است، مهر تأیید می‌زند.

ترامپ در نخستین واکنش خود به سرنگونی پهپاد آمریکایی در منطقۀ خلیج فارس توئیت کرد که “ایران اشتباه بسیار بزرگی مرتکب شد!” این سخن معنای دیپلماتیک‌اش این بود که ایران باید منتظر پاسخ متقابل آمریکا در اسرع وقت باشد. ترامپ اما پس از دیدارش با نخست وزیر کانادا در صدد تلطیف سخن خود بر آمد و تأکید کرد که سرنگونی پهباد طبق احساس او، تعمدی نبوده و شاید ناشی از اشتباه یک فرد یا فرماندۀ خاص باشد.

در واقع ترامپ با طرح احتمال غیرعمدی بودن سرنگونی پهپاد آمریکایی توسط یگان های نیروی هوا – فضای سپاه پاسداران، به طور تلویحی از ایران خواسته است که با پذیرش سهوی بودن سرنگونی پهپاد، او را از دست زدن با حملۀ نظامی معاف کند.

ایران تاکنون این درخواست را نادیده گرفته است و از این رو، ترامپ که می‌کوشد خود را رهبری بسیار قاطع و مظهر قدرت جهانی آمریکا نشان دهد، در موقعیت تصمیم‌گیری دشواری قرار گرفته است.

به نظر می‌رسد ترامپ در شرایط کنونی تمایلی به جنگ تمام عیار با ایران ندارد. او ظاهراً از وارد کردن یک ضربۀ واحد به اهداف نظامی ایران، استقبال می‌کند، اما مسئله این است که نمی‌توان تبعات یک ضربۀ واحد را پیش‌بینی کرد. در واقع کاخ سفید ارزیابی روشنی از واکنش ایران به یک ضربۀ واحد ندارد و چنانچه جمهوری اسلامی در مقابل آن ضربه، دست به اقدم متقابل بزند، زنجیره‌ای از کنش و واکنش نظامی بین دو طرف شکل می‌گیرد که سرانجامی جز ورود به جنگی تمام عیار ندارد.

آمریکا اما هنوز برای ورود به یک جنگ تمام عیار با ایران چه به لحاظ ذهنی و چه به لحاظ قدرت عملیاتی و لجستیکی در منطقه آمادگی لازم را ندارد و در حقیقت، همین مسئله احتمالاً ترامپ را از تصمیم خود منصرف کرده است.

با این حال، روشن است که بازی وارد مراحل بسیار خطرناک خود شده است. ظاهراً پای حیثیت سیاسی دو طرف در کار است. آیا راه‌حلی برای گریز از یک رویارویی سریع در این مرحله از بحران به طوری که به حیثیت هیچکدام از دو طرف مناقشه آسیبی وارد نکند، پیدا می‌شود؟ اگر پیدا شود، در این مرحله خطر بروز جنگ منطقه را تهدید نخواهد کرد؛ اما اگر چنین راه حلی دور از دسترس باشد، اوضاع به سرعتی که انتظارش نمی‌رفت رو به وخامت خواهد گذاشت.