انتقال هزینه ناکارآمدی از بیمه‌گران به سهامداران/ ایده تازه بیمه مرکزی برای سنجش مدیران کلیدی و مهار ریسک عملیاتی

یادداشت و تحلیل پایشگر: شهراد اثنی‌عشری

رئیس کل بیمه مرکزی ایده تازه‌ای را مطرح کرده است: محاسبه نمرات منفی مدیران کلیدی به‌عنوان ریسک عملیاتی و مطالبه سرمایه اضافی از سهامداران عمده.

به این ترتیب یا مدیران ناکارآمد کنار گذاشته می‌شوند یا هزینه حضورشان مستقیماً به دوش مالکان شرکت می‌افتد.

این طرح می‌تواند نقطه عطفی در شفافیت، پاسخگویی و آینده صنعت بیمه ایران باشد.

اظهارنظر تازه رئیس کل بیمه مرکزی درباره تعمیم نظارت به مدیران کلیدی شرکت‌های بیمه، رویکردی نوین در حکمرانی شرکتی این صنعت به شمار می‌رود.
او پیشنهاد داده است که نمرات منفی مدیران دارای سمت‌های کلیدی به‌عنوان بخشی از ریسک عملیاتی شرکت لحاظ شود و در مقابل، سهامدار عمده موظف گردد سرمایه اضافی برای جبران این ریسک تزریق کند.
چنین سازوکاری در واقع مسئولیت را از دوش بیمه‌گذاران برداشته و متوجه مالکان شرکت می‌سازد؛ کسانی که در نهایت بیشترین بهره را از سودآوری یا زیان شرکت خواهند برد.

این ایده از منظر اصول بیمه‌ای، همسو با مفهوم “انتقال ریسک به ذی‌نفع اصلی” است و می‌تواند فشار لازم برای اصلاح مدیریتی را ایجاد کند.
پیامد اصلی این پیشنهاد، افزایش شفافیت و پاسخگویی در صنعت بیمه است.
اگر مدیران کلیدی نمره منفی بگیرند، سهامدار عمده میان دو انتخاب قرار خواهد گرفت:
یا مدیران ناکارآمد را تغییر دهد و یا هزینه ناشی از تداوم حضور آنها را به‌صورت سرمایه اضافی بپردازد.
در هر دو حالت، بازار بیمه منتفع می‌شود؛ چرا که یا مدیران توانمند جایگزین می‌شوند یا توان مالی شرکت در برابر ریسک‌های ناشی از ضعف مدیریتی تقویت خواهد شد.

به این ترتیب، تضاد سنتی میان نهاد ناظر و سهامداران، جای خود را به یک سازوکار انگیزشی-بازاری می‌دهد.
اجرای این طرح اما مستلزم تدوین چارچوب دقیق نظارتی و مقررات روشن است.
بیمه مرکزی باید شاخص‌های کمی و کیفی برای سنجش صلاحیت مدیران کلیدی را به‌صورت شفاف تعریف کرده و مکانیزم محاسبه سرمایه اضافی متناسب با نمرات منفی را مشخص نماید.
همچنین، امکان اعتراض و تجدیدنظر برای شرکت‌ها و مدیران باید پیش‌بینی شود تا هم عدالت رعایت گردد و هم این سازوکار از شائبه‌های سلیقه‌ای بودن دور بماند.

استفاده از سامانه‌های رتبه‌بندی حرفه‌ای و گزارش‌دهی عمومی می‌تواند پشتوانه‌ای برای اعتبار این نظام باشد.
در صورت پیاده‌سازی درست، این ایده می‌تواند آینده صنعت بیمه را متحول کند.
با انتقال هزینه ریسک مدیریتی به سهامداران عمده، انگیزه برای جذب مدیران حرفه‌ای و شایسته افزایش یافته و همزمان از تداوم حضور مدیران مسأله‌دار جلوگیری خواهد شد.
در بلندمدت، این رویکرد به تقویت سرمایه انسانی، ارتقای اعتماد عمومی و افزایش رقابت‌پذیری شرکت‌های بیمه منجر می‌شود.

در واقع، به جای آنکه بیمه‌گذاران هزینه ناکارآمدی را بپردازند، این بار سهامداران موظف به مدیریت ریسک ناشی از انتخاب‌های خود خواهند شد.
مسیری که می‌تواند صنعت بیمه ایران را یک گام به استانداردهای جهانی نزدیک‌تر سازد.