بررسی وضعیت اقتصادی و میزان تورم در ایران و افغانستان/چاپ پول بدون پشتوانه و فساد سازمان‌یافته چه بلایی بر سر اقتصاد می‌آورد؟

اخبار اقتصادی پایشگر- تفاوت در نرخ تورم میان افغانستان و ایران به عوامل متعددی وابسته است که به سیاست‌های اقتصادی، شرایط اجتماعی، و وضعیت سیاسی این دو کشور بازمی‌گردد.
به گزارش خبرنگار پایگاه خبری پایشگر، اخیرا بانک مرکزی افغانستان تورم سالانه این کشور را اعلام کرد.
این نرخ در ماه نوامبر به منفی ۳.۷ درصد رسیده است.
با توجه به این نکات، اکنون سوال بسیاری از مردم ایران این است که چرا افغانستان با وجود این همه سال جنگ و خونریزی و عدم ثبات و امنیت، تورم منفی دارد ولی کشورمان با این همه توانمندی ها و امکانات همچنان از تورم بسیار بالا رنج می برد؟

در اینجا به تفکیک به بررسی این موضوع می‌پردازیم:

ساختار اقتصادی

افغانستان اقتصادی کوچک و کمتر توسعه‌یافته دارد که بیشتر بر کشاورزی و کمک‌های بین‌المللی متکی است.
در چنین ساختاری، تغییرات قیمت‌ها به دلیل تقاضای محدود و وابستگی به واردات می‌تواند محدودتر باشد.
در مقابل، اقتصاد ایران بزرگ‌تر و پیچیده‌تر است و به شدت تحت تأثیر عوامل داخلی مانند نقدینگی، سیاست‌های پولی، و خارجی مانند تحریم‌ها قرار دارد.

سیاست‌های پولی و ارزی

بانک مرکزی افغانستان به دلیل وابستگی بالا به کمک‌های بین‌المللی و دلار، سیاست‌های ارزی سختگیرانه‌تری اتخاذ کرده است.
ورود ارز خارجی از طریق کمک‌ها و کاهش تقاضای داخلی به تثبیت قیمت‌ها کمک کرده است.
اما در ایران، چاپ پول بدون پشتوانه، نوسانات نرخ ارز، و تحریم‌ها منجر به افزایش نقدینگی و کاهش ارزش پول ملی شده که تورم را تشدید کرده است.

ساختار جمعیتی و مصرفی

جمعیت افغانستان جوان‌تر و فقیرتر است، که به کاهش تقاضای کلی در بازار منجر می‌شود. کاهش مصرف و تقاضای پایین، به ویژه در شرایطی که بخش زیادی از مردم زیر خط فقر هستند، باعث کاهش فشار تورمی می‌شود.
در ایران، طبقه متوسط همچنان قدرت خرید دارد و تقاضا برای کالاها و خدمات بیشتر است، که این خود تورم را افزایش می‌دهد.

نقش جنگ و عدم توسعه صنعتی در افغانستان

سال‌ها جنگ در افغانستان باعث تخریب زیرساخت‌های اقتصادی شده و این کشور را در شرایطی قرار داده که فعالیت‌های صنعتی و اقتصادی کمتری در آن صورت می‌گیرد.
در این وضعیت، بازار داخلی محدود و رشد اقتصادی کند است.
این در حالی است که ایران دارای صنایع بزرگ و متنوع است، که در صورت ناهماهنگی یا مشکلات در تأمین مواد اولیه و صادرات، فشار تورمی ایجاد می‌کند.

نظام حمایتی و کمک‌های بین‌المللی

افغانستان به شدت وابسته به کمک‌های مالی و غذایی خارجی است که این کمک‌ها توانسته‌اند قیمت‌ها را تا حد زیادی کنترل کنند.
ایران، به دلیل تحریم‌ها و محدودیت در دسترسی به منابع خارجی، مجبور است نیازهای خود را به صورت داخلی تأمین کند، که در شرایط بحران اقتصادی هزینه‌بر است و تورم‌زا.

مدیریت اقتصادی و شفافیت

در افغانستان، به دلیل نبود صنایع پیشرفته و سیستم اقتصادی پیچیده، فساد و سوءمدیریت اقتصادی تأثیر کمتری بر زندگی روزمره مردم می‌گذارد.
اما در ایران، فساد سیستماتیک، ضعف در برنامه‌ریزی اقتصادی، و نوسانات سیاسی به افزایش هزینه‌های تولید و توزیع منجر شده و تورم را تشدید کرده است.

تحریم‌ها و سیاست‌های خارجی

ایران به دلیل تحریم‌های بین‌المللی با مشکلات جدی در تجارت خارجی و تأمین ارز روبه‌رو است.
این محدودیت‌ها هزینه واردات را افزایش داده و باعث افزایش قیمت کالاها شده است.
افغانستان، با وجود مشکلات داخلی، به دلیل بی‌طرفی نسبی در سیاست‌های بین‌المللی و کمک‌های خارجی، از چنین محدودیت‌هایی رنج نمی‌برد.

کاهش تقاضا، نه رشد اقتصادی

در مجموع، منفی شدن تورم در افغانستان بیشتر ناشی از کاهش شدید تقاضا و حمایت‌های خارجی است، نه رشد اقتصادی یا توسعه پایدار.
در مقابل، تورم ایران نتیجه مشکلات ساختاری و مدیریتی است که در کنار فشارهای خارجی، هزینه زندگی را افزایش داده است.