“تغییر واحد پول ملی؛ راه‌حل یا مسکّن موقت؟”

یادداشت و تحلیل پایشگر- کاهش شدید ارزش پول ملی، مردم را با این پرسش اساسی مواجه کرده که آیا تغییر پول ملی تأثیری بر تقویت ریال خواهد داشت؟

تغییر واحد پول ملی به‌عنوان یک اقدام اصلاحی در شرایط کاهش شدید ارزش پول، شاید از نظر روانی و حسابداری، تسهیل‌کننده باشد، اما به‌تنهایی راه‌حل اساسی برای مشکلات اقتصادی کشور نیست.

حذف چند صفر از پول ملی یا معرفی یک واحد جدید، تنها ظاهر تورم را تغییر می‌دهد و تأثیری بر قدرت خرید مردم ندارد.
تجربه کشورهایی مانند برزیل، ترکیه و زیمبابوه نشان داده که اگر این اقدام بدون اصلاحات عمیق اقتصادی انجام شود، تنها یک تغییر نمادین خواهد بود و مشکل کاهش ارزش پول در بلندمدت ادامه می‌یابد.

ریشه اصلی بحران اقتصادی در عواملی همچون تورم مزمن، کسری بودجه دولت، رشد نقدینگی بدون پشتوانه، فساد اقتصادی و کاهش تولید ملی نهفته است.
تغییر واحد پول بدون مهار این عوامل، صرفاً باعث ایجاد هزینه‌های اجرایی و اداری خواهد شد، بدون اینکه تأثیری واقعی بر ثبات اقتصادی بگذارد.
برای نمونه، ترکیه پس از حذف شش صفر از لیر در سال ۲۰۰۵، اصلاحات اقتصادی گسترده‌ای را نیز اجرا کرد که شامل جذب سرمایه‌گذاری خارجی، کاهش بدهی‌های دولت و کنترل تورم بود.
بدون چنین اصلاحاتی، صرف تغییر واحد پول، اثری پایدار نخواهد داشت.

از نظر علمی، تغییر واحد پول ملی زمانی مؤثر خواهد بود که هم‌زمان با آن، سیاست‌های تثبیت اقتصادی، افزایش تولید ناخالص داخلی (GDP)، کنترل نقدینگی و اصلاح نظام بانکی اجرا شود.
در غیر این صورت، اقتصاد کشور دوباره دچار همان چرخه تورمی خواهد شد و ارزش پول جدید نیز به‌سرعت کاهش می‌یابد.
برای مثال، در زیمبابوه که بدون اصلاحات ساختاری، چندین بار واحد پول خود را تغییر داد، بحران اقتصادی همچنان ادامه یافت و در نهایت، مردم به استفاده از ارزهای خارجی روی آوردند.

بنابراین، اگرچه تغییر واحد پول می‌تواند در کوتاه‌مدت بر کاهش اثرات روانی تورم و ساده‌سازی محاسبات مالی مؤثر باشد، اما این اقدام باید به‌عنوان بخشی از یک بسته اصلاحات جامع اجرا شود.
دولت باید تمرکز خود را بر کنترل تورم، افزایش تولید داخلی، ایجاد شفافیت اقتصادی و کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی بگذارد.
در غیر این صورت، این تغییر تنها یک اقدام ظاهری خواهد بود که تأثیری بر بهبود واقعی وضعیت اقتصادی کشور نخواهد داشت.