سایه ترامپ بر کاروان خسته دیپلماسی تهران/ ۱۴۰۴، سال تعیین سرنوشت یا ادامه بلاتکلیفی؟

اخبار سیاسی پایشگر– با آغاز دور دوم ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ و بازگشت او به کاخ سفید، تنش میان ایران و ایالات متحده بار دیگر در کانون توجه افکار عمومی و نهادهای دیپلماتیک قرار گرفته است.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی پایشگر، ترامپ در ماه‌های نخست حضور مجددش، لحن تهاجمی‌تری نسبت به گذشته در پیش گرفته و بار دیگر بر سیاست «فشار حداکثری» تأکید کرده است. اما این‌بار، شرایط بین‌المللی و داخلی آمریکا با سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۰ تفاوت‌های مهمی دارد و همین امر معادلات را پیچیده‌تر می‌کند.
دولت ترامپ، در کنار بازگرداندن کامل تحریم‌ها، اقدام به افزایش فشار نظامی–امنیتی از طریق متحدان منطقه‌ای‌اش کرده و در عین حال، پیام‌هایی غیرمستقیم مبنی بر آمادگی برای «توافقی بهتر» با ایران مخابره کرده است. سیاست سنتی «چماق و هویج» در قالبی جدید بازتولید شده؛ با این تفاوت که تهران دیگر همان تهران سال‌های اولیه خروج آمریکا از برجام نیست، بلکه با تجربه‌ای تلخ، اکنون نگاه عمیق‌تری به ماهیت مذاکرات با واشنگتن دارد.
ایران نیز در مواضع رسمی خود بر ایستادگی و مقاومت تأکید دارد، اما در عین حال از مسیرهای دیپلماتیک غیررسمی غافل نشده است. مذاکرات غیرمستقیم در سطح امنیتی، پیام‌رسانی از طریق واسطه‌هایی چون قطر، عمان و حتی فرانسه، همه نشانه‌هایی از این واقع‌گرایی تاکتیکی در تهران است. هدف این تلاش‌ها نه لزوماً توافق، بلکه مدیریت تنش و جلوگیری از تقابل مستقیم است.

در صحنه منطقه‌ای، رفتار ایران و آمریکا هر دو محتاطانه است. تهران از طریق متحدان خود در منطقه پیامی از قدرت بازدارندگی می‌فرستد، و آمریکا نیز ضمن تقویت حضور نظامی در خلیج فارس، از رویارویی مستقیم پرهیز می‌کند. جنگ‌های سایه‌وار، حملات محدود، و تقابل‌های رسانه‌ای جای جنگ تمام‌عیار را گرفته‌اند. همین وضعیت، امکان ادامه دیپلماسی در قالبی غیرمتعارف را فراهم کرده است.
تا پایان سال ۱۴۰۴، چشم‌انداز مذاکرات به چند عامل کلیدی گره خورده: نخست، اراده ترامپ برای رسیدن به یک «دستاورد سیاست خارجی» پیش از انتخابات میان‌دوره‌ای کنگره؛ دوم، توان اقتصادی و انسجام داخلی ایران برای مدیریت فشارهای خارجی و سوم، نقش کشورهای واسطه در حفظ پل‌های ارتباطی. اگرچه راه دشوار و پرچالش است، اما احتمال دستیابی به یک توافق موقت یا محدود، در قالب «آتش‌بس سیاسی» همچنان روی میز باقی خواهد ماند.
در نهایت، مسیر روابط ایران و آمریکا در دوره جدید ریاست‌جمهوری ترامپ به سمت یک وضعیت خاکستریِ پرنوسان حرکت کرده است؛ نه به‌طور قطعی به سمت جنگ می‌رود، و نه نشانه‌ای جدی از صلح پایدار در آن دیده می‌شود. تا زمانی که دو طرف به زبان مشترک در زمینه منافع برسند، این بازی پرریسک ادامه خواهد داشت. سال ۱۴۰۴ می‌تواند زمان عبور از بلاتکلیفی باشد، اگر هوشیاری دیپلماتیک جایگزین لجاجت سیاسی شود.