سایه سنگین گرانی این بار بر سر بازار پروتئین

اخبار بازار پایشگر_در شرایطی که تورم کلی کشور در ماه‌های اخیر شیب نزولی داشته، قیمت گوشت گوسفندی برخلاف این روند، به‌طور نگران‌کننده‌ای افزایش یافته و تنها در چهار ماه گذشته بیش از 30 درصد رشد داشته است. این موضوع پرسشی مهم را مطرح می‌کند که وقتی پای عوامل بیرونی در میان نیست، مسئول این جهش قیمتی کیست و چه راهکاری برای مهار آن در دستور کار قرار دارد؟

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی پایشگر،این روز‌ها بحث افزایش تورم و گرانی کالا‌ها به دلیل رخداد‌های متعدد مانند جنگ و کمبود انرژی برای تولید، بسیار شنیده می‌شود، اما در این میان برخی از کالا‌ها فارغ از عوامل پیش آمده، شیب تندتری را برای گران شدن در پیش گرفتند. اقلام پروتئینی به‌ویژه گوشت قرمز، در صدر جدول این گرانی‌ها به چشم می‌خورد؛ تا حدی که زمستان سال گذشته برخلاف روند رو به نزول یا حتی با ثبات نرخ تورم، گوشت قرمز بر مدار افزایش قیمت حرکت می‌کرد. آمار‌ها نشان می‌دهد در ماه‌های پایانی سال گذشته و همزمان با کاهش محدود تورم عمومی، گوشت گوسفندی با سرعتی نگران‌کننده رکورد تورم را شکست. قیمت این کالا در آذر 1403 کیلویی 650 هزار تومان بود و در اسفند ماه همین سال به بیش از 850 هزار تومان رسید. یعنی بیش از 30 درصد گرانی تنها طی سه ماه از سال! حال در مرداد 1404 این رقم به یک میلیون و 125 هزار تومان رسیده که باز هم به معنای تورمی حدود 30 درصد در 4 ماه است.
گوشت گوسفندی پیشتاز بازار است

در شرایطی که هر ماه حداقل 10 درصد به قیمت گوشت گوسفندی اضافه می‌شود، سایر اقلام پروتئینی چنین شرایط مشابهی را تجربه نمی‌کنند؛ به عنوان مثال قیمت گوشت گاوی (گوساله) با رشدی قابل‌توجه، اما متوسط طی سه ماه اخیر همراه بوده و نصف شیب رشد قیمت گوشت گوسفندی را داشته است. از سویی دیگر مرغ که از پیش از آغاز سال جدید، بحث و جدل‌های زیادی بر سر نحوه توزیع و تنظیم بازار آن در جریان بود و کالایی به مراتب مهم‌تر برای خانواده‌های کم درآمد است، نرخی تقریبا ثابت با روند رشد معمولی‌تری را تجربه کرد.

فاصله معنادار بین تورم گوشت قرمز و سفید و نبود برنامه جدی برای تنظیم بازار و جلوگیری از رشد افسارگسیخته قیمت‌ها، صدای گلایه مردم را درآورده است. این در حالیست که تولیدکنندگان و فعالان در این حوزه معتقدند حتی با وجود این رشد، چرخ صنعت دامپروری نمی‌چرخد.
مشکلات تولید پابرجاست

صحبت با تولیدکنندگان گوشت قرمز، مشکلات متعدد در این بخش را نشان می‌دهد؛ از نبود انرژی کافی برای دامپروری و تلف شدن دام از گرما گرفته تا مسائل مربوط به واردات خوراک دام و گرانی این کالا به دلیل تغییر منبع نرخ ارز وارداتی. به عنوان مثال یکی از این تولیدکنندگان به اقتصاد 24 گفت: دولت حمایت لازم را برای تولید داخلی ندارد. شهرک‌های صنعتی بی‌آب و برق مانده‌اند و این موضوع تنها مختص به بخش دامپروری نیست. خشکسالی بسیاری از مراتع را از بین برده و برای تامین چراگاه گوسفندان در برخی مواقع دچار مشکلیم. خوراک تخصصی دام بیشتر در گاوداری‌ها استفاده می‌شود، اما برای پرورش گوسفند هم بسیار کالای مهمیست. حتی خوراک دام هم نه به اندازه کافی داریم و نه با قیمت مناسب.

با وجود اهمیت بالای مشکلات فعلی بر سر صنعت دامپروری ایران، بررسی داده‌ها در سال‌های گذشته نشان می‌دهد روند رو به رشد نرخ گوشت گوسفندی طی 8 سال گذشته آن هم در زمان‌هایی که ارز دولتی برای واردات خوراک دام تعلق می‌گرفت و یا درگیر بحران تامین انرژی نبودیم، توجیهی غیر از ناکارآمدی چرخه تولید و توزیع بازار ندارد.
واردات گوشت گوسفندی هم راهگشا نبود

نگاهی به قیمت گوشت گوسفندی طی سال‌های گذشته نشان می‌دهد قیمت این کالا رشد 1748 درصدی را طی 8 سال تجربه کرده که رقمی تکان‌دهنده است. با وجود کاهش توان مردم برای خرید این کالا و افت تقاضا، همچنان شیب تند صعود آن در این مدت ادامه داشته که باید به آن توجه کرد. دولت در سال‌های گذشته کم‌توانی تولید داخلی برای پاسخ به نیاز بازار را دلیل این نابه‌سامانی‌ها اعلام کرد و حتی واردات 20 درصد تقاضای گوشت قرمز را به منظور تنظیم بازار این کالا دانست. هرچند که از این میزان تنها 7 درصد با ارز ترجیحی و مابقی با ارز توافقی وارد شد و برخی یکی از دلایل تشدید موج گرانی را همین موضوع دانستند. علاوه بر آن بر سر نحوه توزیع این گوشت‌ها، دعوا‌ها و جدال‌های بسیار زیادی پیش آمد دولت در سال جدید از توقف تخصیص ارز به واردات گوشت قرمز را به دلیل جلوگیری از سوداگری در بازار خبر داد.

نگاه به روند تورم گوشت گوسفندی در چند ماه پایانی سال گذشته هم نشان می‌دهد واردات یا بهتر بگوییم توزیع گوشت دولتی چنان تاثیر چشمگیری بر بازار نداشت. علیرغم تخصیص بیش از یک میلیارد دلار ارز برای واردات گوشت، قیمت این کالا برای مصرف‌کننده واقعی پایین نیامد و بازار به صورت ملی تنظیم نشد. خود دولت در اردیبهشت ماه امسال به این شکست اذعان کرد، اما هنوز راهکار جایگزینی برای بهبود وضعیت اعلام نشده است.
برنامه برای تنظیم بازار نداریم

سیاست واردات گوشت قرمز و حتی گوشت مرغ برای تنظیم بازار، در ادوار مختلف به صورت دوره‌ای عملکرد خوب و بد داشته و به نظر می‌رسد تنها این راهکار بر مسئله قیمت گوشت تاثیرگذار نباشد. از دلالی در بازار و نقش واسطه‌گران گرفته تا همیشه ناراضی بودن تولیدکنندگان و حتی نحوه توزیع کالا در بازار، همه باعث شده‌اند تا طی 8 سال گوشت گوسفندی جهشی حدود 2 هزار درصد داشته باشد. لزوم اجرای راهکار‌های حمایتی برای تولیدکنندگان از یک سو، داشتن برنامه مناسب برای توزیع کالا و تنظیم و کاهش التهاب بازار از سویی دیگر، مهم‌ترین وظیفه دولت در این بخش است. اما سه دولت حداقل نتوانسته آن را اجرایی کند و باید دید دولت چهاردهم از پس شاخ غول گوشت گوسفندی بر می‌آید؟