مالیات بر ارزش افزوده، بارمضاعفی بر دوش مردم

گروه یادداست و تحلیل اقتصادی-آرزو شادکام

پرداخت مالیات در ایران به گذشته های دور بر می گردد و برای ما پرداخت مالیات ،نوعی مشارکت در تامین مخارج عمومی محسوب می شود .این پیشنیه طبق روایات مختلف، به پنج هزارسال پیش باز می گرددو از آن زمان تاکنون مردم در تامین مخارج با دولت ،همراهی کرده اند.

با گذر زمان این  مشارکت ، به جزئی از  فرهنگ تبدیل شده ، فرهنگی که مردم با آن کنار آمده اند و می دانند که پرداختی ضروری و الزامی برای تحول در زیر ساخت های اقتصادی و اجتماعیی است.

درواقع  مردم با همیاری و پرداخت مالیات تلاش می کنند هزینه های اجتماعی جامعه را پرداخت کنند تا دولت علاوه بر نیازهای عمومی جامعه، در فعالیت های مختلف اقتصادی و اجتماعی هم بتواند نقش موثرتری را ایفا کند.در واقع مردم با پرداخت مالیات ، نوعی همیاری اقتصادی با دولت دارند تا جایی که حقوق بگیران، پیش از آن که حقوق خود را دریافت کنند ابتدا مالیات آن را می پردازند در واقع این نوع مالیات ، مالیات مستقیم است.

مالیات انواع مختلفی دارد. مالیات بر درآمد ،مالیات بر حقوق، مالیات بر منافع و مالیات بر منابع مختلف و حتی بر ارث هم مالیات تعلق می گیردو دراین میان ،یکی دیگر از انواع مالیات ، مالیات بر ارزش افزوده است .

در سال ۱۳۶۶ برای اولین بار لایحهٔ مالیات بر ارزش افزوده به مجلس ارائه شد و پس از تصویب ۶ ماده از آن بنا به تقاضای دولت و به دلیل اجرای سیاست تثبیت قیمت ها به دولت بازگردانده شد. در سال ۱۳۷۰ بخش امور مالی صندوق بین‌المللی پول، در راستای اصلاح نظام مالیاتی ، اجرای سیاست مالیات بر ارزش افزوده را به عنوان یکی از عوامل اصلی افزایش کارایی و اصلاح نظام مالیاتی پیشنهاد کرد. این مالیات مورد بررسی‌های گوناگون قرار گرفت ولی در عمل به اجرا در نیامد تا این که قانون مالیات بر ارزش افزوده با اختیارات ناشی از ماده ۸۵ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در ۵۳ ماده و ۴۷ تبصره در تاریخ17 اردیبشهت ماه سال1378 در کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی تصویب شد و از تاریخ اول مهرماه ۱۳۸۷ اجرایی شد.

با پرداخت مالیات بر ارزش افزوده،در واقع مردم مالیات مصارف خود را پرداخت می کنند .این مسئله در بسیاری از کشورها هم متداول است  اما همان طور که اشاره شد، مالیات بر ارزش افزوده، به منظوراجرای سیاست تثبیت قیمت ها ، اجرایی شد اما متاسفانه در شرایط فعلی جامعه که تثبیتی در قیمت کالا و مایحتاج مردم وجود ندارد، پرداخت مالیات بر ارزش افزوده بار سنگینی را هم بر دوش مردم گذاشته است.چراکه آحاد جامعه به طرق مختلف، مالیات پرداخت می کنند.

با توجه به این که به اشکال مختلف ، مالیات مستقیم و غیر مستقیم دریافت می شود،عملا مردم  به شکل مضاعف در پرداخت مالیات تولیدکنندگان و سایر مشاغل خدماتی هم شریک هستند  و این مسئله  در شرایطی که جامعه از لحاظ اقتصادی ،تحت فشاراست ومردم نیاز به همراهی دارند، کار درستی نیست . اگر چه برخی از مشاغل از دریافت دریافت مالیات بر ارزش افزوده، منع شده اند اما همچنان شاهد دریافت این وجوه از سوی آنان هستیم.در چنین شرایطی که مردم نیازمند همراهی بیشتری برای رفع بحران اقتصادی هستند،پرداخت این گونه دیگر از مالیات ،فشارمضاعفی بر دوش است  .ضمن این که نظارتی هم برنحوه دریافت این نوع از مالیات وجود نداردوبه نظر می رسد در چنین شرایطی این قانون ، نیاز به بازنگری مجدد دارد تا باری دیگر از دوش مردم برداشته شود.