نکوهش دیکتاتورها در نیاوران/خودی ها  و غیرخودی ها

در تئاتر

اخبار فرهنگی هنری پایشگر– هادی مرزبان هنرمندی است که عمر هنری اش را برای تئاتر گذاشته وبیشترنمایش هایی که به روی صحنه برده ، از نمایشنامه های اکبر رادی بوده ومهمتر این که تمرکزاو  بر اجرای آثار نمایشیِ ایرانی است.

به بهانه اجرای مجدد نمایش”باغ شب‌نمای ما” که این روزها در فرهنگسرای نیاوران اجرا می شود، گفت و گویی با این کارگردان  داشتیم.

مرزبان در مورد اجرای مجدد این نمایش  به خبرنگار پایگاه خبری پایشگر، گفت: سال ۸۱برای اولین بار این نمایش را اجرا کردم اما به دو علت دوباره آن را به روی صحنه بردم.  شرایط و موقعیت مردم ایجاب می کرد که این نمایش را اجرا کنم .گویا مردم خنده را فراموش کرده اند و خنده به یک مسئله زشت تبدیل شده ؛ اگر کسی لبخند به لب داشته باشد گویی فردی سبک است و مورد دوم مسائل اجتماعی است. چون وضعیت فعلی جامعه با ۲۵ سال پیش تفاوت زیادی پیدا کرده است.

وی در مورد تغییرات این نمایش با اجرای پیشین آن ، گفت:دقیقاً به اندازه ۲۵ سال، نمایشنامه را تغییر دادم. به عنوان مثال در نمایشنامه قبلی ،شهره سلطانی نقش ملیجک را بازی کرده بود ولی الان با اینکه خیلی دوست داشتم ایشان این نقش را بازی کند اما به دلیل شرایط فیزیکی، مناسب اجرای این نمایش نبود و به همین دلیل دختر بچه‌ای را که در یکی از نمایش‌ها دیده بودم، انتخاب و با او کار کردم و این دختر بچه نقش ملیجک را بازی کرد.

مرزبان در مورد اجرای نقش ملیجک گفت:  سه ماه تابستان را با این دختر بچه تمرین می‌کردم. هفته‌ای سه روز در تابستان به دفتر من می‌آمد و تمرین می‌کرد. دختر بسیار با استعدادی است و الان طوری شده که تمام نمایشنامه و حتی نقش بقیه بازیگران را هم حفظ است.

وی در مورد استفاده از بازیگران جوان و دانشجویان درنمایش گفت:در همه کارهایم حدود۴۰، ۵۰ بازیگر حضور دارند البته در این کار حدود ۳۰ بازیگر دارم .درواقع در کنار پیشکسوتان، چند نفر از جوانان و دانشجویان هم حضور دارند ودر این نمایش هم همین طور است.

هادی مرزبان در مورد اجرای نمایش مربوط به زمان قاجار و به ویژه ناصرالدین شاه گفت:  به اکبر رادی لقب چخوف ایران داده اند اما من معتقدم که رادی نه تنها چخوف که ایبسن” و” میلر “ایران بود.پرداختن به دوره قاجار به این دلیل است که در آن هم طنزوجود دارد و هم جدی است.شاهان قاجار دیکتاتورهایی بودند که این خصلت خود را نمی دیدند.اگرچه رادی زمان،مکان و شخصیت ها را دگرگون می کرد اما وقتی به همین نمایشنامه نگاه می کنیم می بینیم که بعد از یک ساعت که تماشاگر می خنددوتفریح می کند، در نیم ساعت آخر و بعد از مرگ شاه، گذشته های همه دیکتاتورها را زیر سئوال می برد والبته با تغییراتی که با زنده یاد رادی داشتیم ،به کوره های آدم سوزی،گردن زنی ناصر الدین شاه و قطع کردن دست وجنایت درهیروشیما هم اشاره کردیم.زندگی ناصرالدین شاه هم ابعاد مختلفی داشت و ما سعی کردیم که تمام  این ابعاد شخصیتی را در نمایش داشته باشیم.

مرزبان درمورد انتخاب ایرج راد در نقش ناصر الدین  شاه، گفت:برخی می‌گفتند که ایرج راد مناسب این نقش نیست و شخصیتی جدی دارد ولی من که طنازی‌هایی از ایرج راد سراغ داشتم ، او را برای این نقش انتخاب کردم و بعد ازاجرا، همان افراد متوجه انتخاب درست او شدند .

وی در مورد وضعیت فعلی تئاتر گفت:از چند بُعد باید به این مسئله نگاه کرد.متاسفانه برخی تصور می کنند که  تئاتر، ساده‌ترین کار است .هر کسی از هر جایی باز می‌ماند و به جایی نمی‌رسد، می‌گوید بروم و تئاتر کار کنم . هیچ معیاری هم برای ورود افراد به تئاتر وجود ندارد اما در سینما حساب و کتابی هست وحداقل باید درچند کار،به عنوان دستیارکارگردان حضورداشته باشند ولی در تئاتر،فردی که در موسیقی دستی دارد ویا شاعر خوبی است ، نمایش  کارگردانی می‌کند و می‌بینیم که برای اجرای یک نمایش،چندنفر او را همراهی می کنند! در حالی که حتی ابتدایی‌ترین مسائل تئاتر کارگردانی را هم نمی‌دانند،وارد تئاتر می شوند.

وی افزود: متاسفانه هر کسی با هر درجه از علم و اطلاعات به خودش اجازه می‌دهد که بیاید و تئاتر کار کند. از طرف دیگر در دانشگاه‌ها هم بعد از ۴ سال آموزش، چیزی یاد نمی‌گیرند. هر سال حدود ۷۰۰ هنرجو از دانشکده‌های تئاتری فارغ التحصیل می‌شوند اما شاید فقط دو سه نفر از آنها به درد تئاتر بخورند بقیه فقط مدرک می‌گیرند و می‌روند .

وی با انتقاد از هنرمندانِ جوان فرنگ رفته ، گفت:جوانانی که از فرنگ برمی‌گردند، لطمه بزرگی به تئاتر مملکت می زندد. آنان به محض اینکه هواپیمایشان از فرودگاه امام پرواز می‌کند شناسنامه و هویتشان را  از پنجره هواپیما بیرون می‌ریزند و اسیر دو تا اسم آن طرف آب می‌شوند. من تئاتر غرب را رد نمی کنم چون تئاتر هنری وارداتی است اما نباید  خودمان را آویزان چند تا اسم آن طرف آب کنیم . اگر آنها  برشت، ایبسن و میلر دارند ما هم حضرت حافظ، سعدی، مولانا و حماسه فردوسی را داریم .متاسفانه فارغ التحصیلان دانشگاه ، فکر می‌کنند اگر  تئاتر ایرانی کار کنند یا در این زمینه تحقیق کنند، کار کم و کوچکی است.

وی با اشاره به علاقه و عِرقش به اجرای آثار ایرانی ؛ گفت:بعد از انقلاب ۲۰ نمایش اجرا کردم همه آن ها هم ایرانی بودند. به غیر از یک کار که برداشتی از شاهزاده و گدای مارک تواین بودکه آن را هم با برداشتی سرگئی میخائیلوکف تلفیق، تلفیق کردم . درواقع باز هم نمایشنامه راایرانی کرده و اجرا کردیم. بقیه کارهایم هم بیشتر از آثار زنده یاد رادی بود تا چند سال قبل هم در دانشکده‌های تئاتر، نمایش درس می‌دادم اما بنا به دلایلی یگر نخواستم تدریس کنم والان هم فقط نمایش کار می‌کنم. سال آینده هم نوبت دیوانگی را اجرا خواهم کرد.

کارگردان نمایش باغ شب نمای ما گفت:علاقه مند به اجرای نمایش در شهرستان ها هستم.حتی۱۲ سال قبل با مدیروقت هنرهای نمایشی صحبت کردم که قبل و بعد از اجرای نمایش در تهران ، درشهرستان ها هم اجرا  داشته باشم. من خودم بچه شهرستان  هستم و آرزویم این بوده، چون معتقدم که شهرستانی‌های ما امکانات و الگو ندارند. الگوهایشان کارهای دم دستی سریال‌های تلویزیونی است اگر مدیران پیشنهاد بدهند که فقط هزینه رفت واسکان گروه را بدهند، در استان‌ها هم اجرا می کنیم . با همه این اوصاف، من آینده تئاتر را روشن می‌بینم مدیران هم حالت خودی و غیرخودی را کنار بگذارند وقتی برای اجرای تئاتر یک میلیارد تومان هزینه ندارند، چون خودی نیستند اما پول‌های هنگفت چندین میلیاردی برای برخی نمایش‌ها که حقشان هم نیست،پرداخت می کنند.

وی با انتقاد ازعدم حمایت مرکز هنرهای نمایشی در اجرای نمایش گفت:هیچ کمکی از سوی مرکز هنرهای نمایشی نداشتیم و تا الان حدود ۲ میلیارد تومان برای این نمایش هزینه کرده ام.البته قرار است صندوق اعتباری هنر، الطافی داشته باشد اما هنوز هیچ خبری نیست.

گفت و گو : اکرم محمدی