چرا ایرانی ها خشن شده اند؟!

اخبار اجتماعی پایشگر-خشونت به عنوان یک رفتار ناپسند تحت تاثیر عوامل مختلفی است که از آن جمله می توان به مسایل روانی، افزایش فقر، گرانی، تورم و وضعیت اقتصادی نابسامان اشاره کرد و این عوامل به دنبال خود زمینه های کاهش تاب آوری و تحمل را در جامعه به همراه آورده اند.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی پایشگر،امروزه شاهد افزایش میزان خشونت در جامعه به خصوص در شهرها هستیم. به عنوان مثال وجود خشونت در ورزشگاه ها و… همه نمودهای مهم این مساله هستند.
در تعریف خشونت می توان گفت رفتاری است که هدف آن صدمه زدن به خود و یا دیگران می باشد. خشم و پرخاشگری ممکن است بدنی ( زدن – لگد زدن – گاززدن)، لفظی ( فریاد زدن، رنجاندن) و یا به صورت تجاوز به حقوق دیگران ( چیزی را به زور گرفتن) باشد. در این خصوص دو دیدگاه عمده نظیر دیدگاه زیست شناسی و دیدگاه اجتماعی وجود دارد. که بر اساس دیدگاه زیست شناسی خشونت ارثی و ذاتی است و بر اساس دیدگاه اجتماعی، خشونت در جامعه، از طریق مشاهده رفتار دیگران یاد گرفته می شود.
عوامل مختلفی می تواند در این زمینه موثر باشد که از آن جمله می توان به عوامل اقتصادی، فقر، گرانی، تحریم و عدم توانایی در فراهم کردن اسباب و وسایل مورد نیاز، کاهش تاب آوری و تحمل مردم جامعه، افزایش الگوهای خشونت زا در جامعه و…. اشاره کرد.
با توجه به اهمیت بحث، پژوهشگر ایرنا با مجید صفارنیا، روانشناس و استاد دانشگاه به گفت و گو نشست.

** خشونت و ابعاد آن
صفارنیا در خصوص خشونت و ابعاد آن گفت: خشونت رفتار عمدی و هدفمندی است که با وارد کردن آسیب جسمی یا درد روانی به فرد دیگری صورت می گیرد. معمولا این تعریف، یک تعریف پذیرفته شده از سوی روان شناسان است.
وی افزود: ازسوی دیگر می توان گفت پرخاشگری رفتار خصمانه ای است که فرد از ابزاری برای مقابله و آسیب رساندن به طرف مقابل از خود نشان می دهد. در خصوص خشونت و پرخاشگری دیدگاه های متفاوتی وجود دارد که از جمله آنها رویکرد تکاملی است. از نظر رویکرد تکاملی، خشونت و پرخاشگری در ذات ما نهفته است و در یک فرایند ارثی و تکاملی به ما منتقل شده است. از این رو عده ای از روان شناسان مانند فروید و لورنز معتقدند که پرخاشگری جنبه ارثی و ذاتی دارد. برای مثال آنها معتقدند که میزان خشونت در مردان نسبت به زنان بیشتر است چون آنها دارای یک کورموزوم y اضافه هستند و همین امر بر سیستم امنیتی و دفاعی آنها تاثیر می گذارد. در نقطه مقابل رویکرد یادگیری وجود دارد. از منظر رویکرد یادگیری، خشونت آموخته می شود. برای مثال افراد از طریق دیدن فیلم های خشن و یا بازی های خشن، پرخاشگری را یاد می گیرند و در موقعیت های مشابه رفتارهای پرخاشگرانه از خود نشان می دهند.
صفارنیا افزود: به طور کلی، پرخاشگری دارای دو جنبه درونی و بیرونی است. جنبه درونی شامل آسیب رساندن یک فرد نسبت به خود و مصرف مواد مخدر و… است. اما جنبه بیرونی پرخاشگری، ابراز خشونت نسبت به دیگران است. از این رو وقتی می بینیم که بسیاری از رویدادها در جامعه غیر قابل پیش بینی و کنترل پذیری است، با پایین آمدن سطح جامعه در برآورده ساختن انتظارات آنها، زمینه های خشونت هم فراهم می شود.

** دلایل افزایش پرخاشگری و خشونت در جامعه
صفارنیا در خصوص دلایل افزایش میزان پرخاشگری و خشونت در جامعه گفت: از جمله دلایلی که بر افزایش میزان خشونت در جامعه تاثیر دارد، وجود میزان زیادی از ناکامی در جامعه است. برای مثال استانداردهای سلامت اجتماعی که از جمله شاخص های تعیین کننده میزان رشد یک کشور هستند، در شرایط بحرانی و تحریم کاهش چشمگیری داشتند. وقتی ما در شرایط افت استانداردها قرار می گیریم مثل کاهش عدالت، آزادی، افزایش گرانی، غیر قابل پیش بینی شدن رویدادها و فقدان تکریم شهروندی، عدم کنترل پذیری در موقعیت ها …، سطح انتظار مردم نسبت به سال های قبل کاهش پیدا کند و زمینه پرخاشگری و خشونت آنها فراهم شود. لذا وقتی ما می بینیم که درک مردم از پیش بینی پذیر بودن و کنترل پذیر بودن رویدادها فاقد این پیش بینی است، ممکن است افراد با پایین بودن سطح تحملشان با کوچک ترین اتفاق، نسبت به یکدیگر خشونت نشان دهند.

** پیشنهادات و راهکارها
صفارنیا در خصوص راهکارهای کاهش میزان خشونت در جامعه گفت: از جمله اقداماتی که می توانیم در این زمینه داشته باشیم، بالا بردن سطح استانداردهای اجتماعی در جامعه است. وقتی سطح استانداردهای اجتماعی بالا می رود، امنیت روانی مردم هم ارتقا پیدا می کند. بنابراین از همان دوران کودکی باید تلاش کنیم تا سطح انتظارات و عواطف را به کودکانمان آموزش دهیم و از طریق آموزش و پرورش همدلی را در میان آنها ایجاد کنیم.
وی افزود: باید سعی کنیم شیوه ها و راهکارهای مدیریت خشم را به کودکانمان آموزش دهیم و تلاش کنیم تا چرخه خشم را کنترل کنیم. مثلا شرایط ایجاد قلدری و یا گردن کلفتی را از بین ببریم و شرایط مطلوب تخلیه هیجانی را جایگزین آن کنیم. می توانیم میزان نشاط اجتماعی را در جامعه از طریق برگزاری موسیقی و کنسرت و… افزایش دهیم. در این شرایط افراد وارد تعامل و گفت و گو شده و زمینه خشم از بین می رود.