به گزارش پایشگر ،مسئله آموزش در کشور ارزش بسیار زیادی دارد و آموزش صحیح کشور را در مسیر توسعه قرار می‌دهد. اما در این میان برخی مشکلات و معضلات نیز در ارتباط با مسائل آموزشی وجود دارد که شرایط را تحت تأثیر قرار داده است. توزیع نامناسب امکانات در کشور و آموزش رسمی بدون توجه به تفاوت‌های فرهنگی، قومی و زبانی از مسائلی است که باید مورد توجه مسئولان قرار گیرد.
به بهانه آغاز سال تحصیلی به سراغ سه نفر از معلمان، فعالان فرهنگی و مسئولان مدارس رفتیم تا از منظر خود مسئله آموزش و امکانات آموزشی را بررسی کنند. عبدالصاحب ناصری، مدیر مجتمع آموزشی پرورشی امام علی (ع) ایلام، عثمان رفاعی، معلم، مدیر مدرسه و عضو هیأت امنای انجمن حامی در شهر بانه استان کردستان و سامان سایبانی، معلم سابق و فعال فرهنگی در بندرعباس استان هرمزگان در مورد توانمندی دانش‌آموزان با آموزش‌های رسمی و وضعیت مدارس منطقه خود، نکاتی را با خبرنگار ایرناپلاس در میان گذاشتند.

** فقر خانواده‌ها مهم‌ترین مسئله دانش‌آموزان است
عبدالصاحب ناصری، مدیر مجتمع آموزشی پرورشی امام علی (ع) در ایلام، در پاسخ به سؤالی در مورد وضعیت آموزشی این مجتمع گفت: این مجتمع روستایی-عشایری 15 واحد آموزشی تحت پوشش خود دارد که از آن‌ها حمایت می‌کند و به آن‌ها خدمات می‌دهد. این مدارس از لب مرز تا روستاهای اطراف شهر ایلام را شامل می‌شوند و 450 دانش‌آموز را تحت پوشش دارند.
وی درباره مسائل آموزشی در این استان گفت: اساسی‌ترین مشکلاتی که با آن مواجه هستیم، مسئله مالی دانش‌آموزان است که عمدتاً با فقر و مشکلات زندگی دست و پنجه نرم می‌کنند. برای مثال، هر روز ناشتا به مدرسه می‌آیند که به کار آموزشی صدمه وارد می‌کند. فقر مالی موجب می‌شود تغذیه مناسبی نداشته باشند.

** کتابخانه‌های مدارس بسیار قدیمی شده‌اند
این فعال آموزش و پرورش در ادامه گفت: کتابخانه مدارس قدیمی شده و نیاز به ساماندهی و غربالگری دارد. برای تغییر، پیگیری‌هایی کردیم ولی به نتیجه‌ای نرسیدیم. به وسایل کمک‌آموزشی نیازمند هستیم تا بتوانیم کارهای آموزشی را بهتر انجام دهیم. با کمک خیریه‌ها برخی تجهیزات را تهیه کردیم، اما مدارس محروم‌تری از مجتمع ما وجود دارد که در تهیه امکانات اولیه تحصیل مثل میز و نیمکت، لوازم تحریر و… مشکل دارند.
وی افزود: فضای تحصیل ما کهنه شده است و همین سبب می‌شود در مدارس نشاط خاصی وجود نداشته باشد. گام‌هایی با کمک خیرین برداشته‌ایم و بخشی از مشکلات را رفع کردیم، اما مدارس هم‌جوار ما متأسفانه فضای مناسبی برای آموزش در اختیار ندارند.

** دولت با مطالعه ویژه در مورد این مناطق می‌تواند به رفع کاستی‌ها کمک کند
ناصری در مورد وضعیت معلمان گفت: آموزش معلمان از جدی‌ترین مسائل ماست. معلمان باید آموزش‌های متناسبی با تغییر سرفصل‌های درسی داشته باشند. به دلیل مشکل اقتصادی انگیزه همکاران ما خیلی کم شده است که انرژی لازم را ندارند و پیگیری‌های جدی را انجام نمی‌دهند. وضعیت فعلی موجب اثر منفی بر آموزش می‌شود.
وی در مورد راهکار رفع مشکل مدارس گفت: آموزش و پرورش و تعلیم و تربیت آن‌گونه که باید و شاید مسئله اصلی کل کشور نیست و به‌تبع آن، موضوع اصلی خانواده‌ها هم نیست. اگر از خانواده‌ها بخواهید انتخاب کنند که جلد کتاب به مدرسه بدهند یا کفش نو برای بچه بخرند، کفش بر کتاب اولویت دارد. دولت با اختصاص بودجه‌های خاصی و توزیع سرانه، حتماً ضریب محرومیت‌ها را باید لحاظ کند. مثلاً اختصاص نیروهای انسانی که کمبود جدی در این مورد داریم. در مجتمع خودمان معلمان چندپایه داریم. دولت باید با اختصاص منابعی به رفع محدودیت‌ها کمک کند. مردم هم باید کمک کنند ولی کمک‌های مردم اگر در مسیر درست خرج شود، انگیزه کمک کردن بیشتر می‌شود. دولت با مطالعه ویژه در مورد این مناطق می‌تواند به رفع کاستی‌ها کمک کند.
مدیر مجتمع آموزشی پرورشی امام علی (ع) گفت: در یکی از روستاهایی که واحد آموزشی داریم، دختران را تا کلاس ششم به مدرسه می‌فرستند و بعد از آن، یا آنها را در امور روزمره زندگی روستایی مشغول می‌کنند یا مجبور به ازدواج می‌شوند. سال گذشته دانش‌آموز ششم ابتدایی داشتیم که شوهر کرد و بعد از سه ماه زندگی مشترک مطلقه است. در همین روستا حدود 14 دانش‌آموز دختر با همین وضعیت داریم. اگر دولت این محدودیت‌ها را در نظر بگیرد، می‌تواند مانع از بروز چنین آسیب‌هایی شود.

** آموزش‌ها به اداره روزمره زندگی دانش‌آموزان ‌هم کمک نمی‌کند
وی در مورد توانمندی دانش‌آموزان با مباحث درسی گفت: تغییرات اندکی در کتاب‌های درسی ایجاد شده است، اما در آستانه بازنشستگی هستم، می‌توانم بگویم آموزش‌ها بیشتر ذهنیت‌محور است تا مهارت‌محور باشد. 12 سال از عمر دانش‌آموز را در مدرسه می‌گیریم، ولی آموزش‌ها در اینکه دانش‌آموز بتواند زندگی خود را حد معمول اداره کند، نمی‌تواند نقش‌آفرین باشد. آموزش در این زمینه ناکارآمد است و آموزش‌های زندگی روزمره و مهارت به دانش‌آموز نمی‌دهد.

** کمبود فضا و نیروی آموزشی توانمند داریم
عثمان رفاعی، معلم و مدیر مدرسه اهل بانه در کردستان درباره مسائل و مشکلات مدرسه در این منطقه به ایرناپلاس می‌گوید: ساختمان مدارس منطقه پنج کلاسه است و وقتی پایه ششم اضافه شد، بدون داشتن امکانات و فضای اضافی مدارس شش کلاسه شد. مدرسه ما فضای پنج کلاس دارد، ولی هشت کلاس داریم که مجبور شدیم کلاس را با تیغه نصف کنیم تا کوچک‌تر شود. این شرایط برای بیشتر فضاهای آموزشی ما در استان کردستان، علی‌الخصوص در بانه وجود دارد و کمبود فضا داریم.
وی افزود: کمبود نیروی آموزشی هم داریم. در حالی که اول مهر است، همین چند روز پیش با تلاش و پیگیری توانستم نیرو برای مدرسه جذب کنم و کلاس‌ها را پوشش دهم. متأسفانه هنوز مدارسی داریم که نتوانستند معلم برای کلاس‌ها فراهم کنند. کمبود نیرو در مدارس بانه معضل شده است. برخی شهرستان‌ها مازاد نیرو و بسیاری هم کمبود نیرو دارند. آمار دانش‌آموز هر سال افزایش پیدا می‌کند، فضای آموزشی کوچک است و نیروی آموزشی هر سال کمتر می‌شود.
عضو هیأت امنای انجمن حامی درباره امکانات آموزشی گفت: مدرسه ما با کمک خیرین و اولیای دانش‌آموزان امکانات مناسبی دارد. کلاس‌ها را در حد توان هوشمند کردیم، ویدیو پروژکتور تهیه کردیم و سعی کردیم امکانات لازم را برای دانش‌آموزان فراهم کنیم. میز، صندلی و نیمکت به اندازه کافی داریم. فقط حیاط مدرسه مشکل دارد که پیگیر هستیم تا حیاط مدرسه مشکلش حل شود، ولی تا الان موفق نبوده‌ایم و شرمنده بچه‌ها شده‌ایم.

** محیط مدارس شاد نیست
وی در مورد توانمند شدن دانش‌آموزان با آموزش‌های رسمی به ایرنا ،گفت: متأسفانه محتوای آموزشی آن چیزی نیست که نیاز دانش‌آموز را برطرف کند. محتوای آموزشی بر محفوظات تأکید دارد و نمی‌تواند شهروند خوب تربیت کند که مهارت‌های زندگی را آموخته باشد. در قالب آموزشی بسته به مدیریت مدرسه و توانمندی معلم، تلاش می‌کنیم برنامه‌ای برای شهروند خوب شدن بچه‌ها طراحی کنیم. در مدارس امروزی، محیط خشک، بی‌سروصدا و بی‌تنوع است که خوشایند دانش‌آموز نیست. محیط مدارس شاد نیست و باید تلاش کنیم که فضای مدارس برای دانش‌آموزان مناسب شود.
رفاعی در مورد فعالیت‌های حمایت از مدارس گفت: در انجمن حامی سعی کردیم بسته‌هایی برای حمایت از دانش‌آموزان فراهم کنیم و به مدارس تحویل دهیم. با توجه به وضعیت اقتصادی موجود، برخی خانواده‌ها امکان تأمین نیازهای دانش‌آموزان را ندارند و با این حمایت‌ها می‌توان به دانش‌آموز کمک کرد.

** ساختار آموزشی و امکانات با سرفصل‌ها برابری نمی‌کند
سامان سایبانی، معلم سابق و فعال فرهنگی در بندرعباس استان هرمزگان در مورد وضعیت مدارس در این استان گفت: امکانات آموزشی در مرکز استان، در سال‌های اخیر رشد فزاینده‌ای داشته است، ولی مشکل در استان‌هایی مثل هرمزگان از جایی شروع می‌شود که روستاها و شهرها از مرکز استان کمی دورتر می‌شوند. در خیلی از مناطق مثل بشگرد یا بشاگرد هنوز روستاهایی داریم که امکاناتی مثل برق یا کلاس‌های استاندارد ندارند.
وی افزود: در این شرایط، دانش‌آموزی هست که الکتریسیته در درس‌هایش هست، ولی پدیده‌ای مثل برق را ندارد. یعنی ساختار آموزشی و امکانات با سرفصل‌ها برابری نمی‌کند. تا چند سال پیش این معضل را داشتیم و هنوز در برخی از روستاهای بشاگرد مشکل داریم.

** رویکردهای فرهنگی و استعدادهای قومی باید در آموزش لحاظ شود
این فعال فرهنگی در مورد سرفصل‌های آموزشی گفت: متأسفانه بررسی نمی‌کنیم که کدام استان در چه موضوعی توانمندی دارد تا دانش‌‌آموزان را از آن طریق هدایت کنیم. مثلاً در استان هرمزگان در هر خانه‌ای کسانی هستند که بتوانند ساز بزنند و همه شیفته موسیقی هستند، اما درس هنری که داریم، موسیقی را شامل نمی‌شود. پیامد این موضوع این می‌شود که افراد جذب ساختار آکادمیک موسیقی نمی‌شوند و یا اصلاً استعدادشان هدر می‌رود.
وی افزود: باید نیازسنجی شود و با توجه به استعداد منطقه، سرمایه‌گذاری فرهنگی، هنری، ورزشی و علمی شود. این مسئله‌ای است که جای توجه بسیاری دارد. دانش‌آموز پیش از ورود به مدرسه، فرهنگ اولیه را از خانواده و محیط می‌آموزد ولی در این مورد کار نمی‌کنیم و آموزش متناسب با فضای فرهنگی موجود نیست. در هرمزگان ‌هم خیلی از استعدادها به همین دلیل از بین می‌رود.

** استعدادها به‌دلیل نبود زیرساخت و امکانات از بین می‌رود
سایبانی در مورد فعالیت دولت برای رفع محرومیت در این استان گفت: در سال‌های اخیر رشد مناسبی نسبت به گذشته داشتیم و بخشی از آن‌هم به‌دلیل این است که رشد جمعیت کمتر شده و امکانات بهتر از قبل توزیع ‌می‌شود ولی همچنان محیط آموزشی نسبت به جمعیت کم است. از طرف دیگر، امکاناتی که باید سرمایه‌گذاری شود مشکل دارد. یکی از مشکلات ما تأمین سرمایش مدارس است که دانش‌آموز از اردیبهشت به بعد باید در گرمای بالای 40 درجه در کلاس حاضر شود و متأسفانه هنوز با ایده‌آل فاصله داریم.
وی افزود: یکی از معضلات، نگاه‌های معطوف به مرکز و کلان‌شهرهاست. استان‌هایی مثل هرمزگان که از مراکز مهم اقتصادی ایران هستند، به لحاظ سخت‌افزاری مشکل دارند و خیلی از استعدادها به‌دلیل نبود امکانات و زیرساخت‌های لازم از بین می‌رود.