چهارمین روز جشنواره تئاتر فجر؛ افتتاح نمایشگاه عکس و سمینار پژوهشی

اخبار فرهنگی هنری پایشگر – بازگشت بخش عکس و پوستر پس از سه سال، برگزاری سمینار علمی پژوهشی «جایگاه و جریان نمایشنامه‌نویسی در ایران بعد از انقلاب اسلامی»، برپایی کارگاه آموزشی «مواجهه کارگردان با نمایشنامه» و قدردانی از گروه نمایش «چیزهایی که تحمل می‌کنیم» به نویسندگی و کارگردانی فرانسیسکو کماچو محصول مشترک کشور ترکیه و پرتغال از جمله مهم‌ترین رویدادهای چهارمین روز جشنواره تئاتر فجر بود.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی پایشگر، در چهارمین روز چهل و سومین جشنواره بین المللی تئاتر فجر در روز شنبه ۶ بهمن نمایشگاه عکس و پوستر جشنواره در مجموعه فرهنگی هنری صبا در نگارخانه آینه افتتاح شد و فرهاد آئیش روبان این نمایشگاه را قیچی و آن را افتتاح کرد.

مهدی آشنا مدیر بخش عکس و پوستر جشنواره تئاتر فجر در افتتاحیه این نمایشگاه توضیح داد: بخش عکس و پوستر دوباره به جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر بازگشت.

وی افزود: در این دوره سه برابر ادوار گذشته اثر ارسال شده بود.

۱۲۸ هنرمند، ۹۵۳ اثر را به بخش عکس چهل و سومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر ارسال کردند که از میان این آثار در نهایت، ۸۹ اثر از ۴۹ هنرمند به بخش نهایی داوری و همچنین بخش نمایشگاه راه یافت و در بخش پوستر نیز ۳۵ هنرمند در مجموع ۱۰۸ اثر را به بخش پوستر جشنواره ارسال کردند که در نهایت، ۴۰ اثر از ۲۰ هنرمند به بخش نهایی داوری و همچنین بخش نمایشگاه رسیدند.

شکوفه هاشمیان، سارا ساسانی و سیامک زمردی داوری بخش عکس و ابراهیم حقیقی، جواد آتشباری و بهراد جوانبخت داوری بخش پوستر جشنواره را برعهده داشتند.

تقدیر از هنرمندان ترکیه و پرتغال

جلسه تقدیر از گروه نمایش «چیزهایی که تحمل می‌کنیم» به نویسندگی و کارگردانی فرانسیسکو کماچو محصول مشترک کشور ترکیه و پرتغال که در بخش صحنه‌ای چهل و سومین جشنواره تئاتر فجر حضور دارد، صبح امروز مورخ ۶ بهمن ماه ۱۴۰۳ با حضور خیرالله تقیانی‌پور دبیر این جشنواره برگزار شد.

در ابتدای این دیدار اتابک نادری، سرپرست اداره کل هنرهای نمایشی پس از خوش‌آمدگویی به مهمانان جشنواره با این گروه به گفت‌وگو پرداخت و موضوعاتی چون تماشاخانه‌های ترکیه و میزان حمایت از گروه‌های نمایشی در کشورهای ترکیه و پرتغال مورد بحث قرار گرفت.

سرپرست اداره کل هنرهای نمایشی عنوان کرد: روابط دیرینه ایران و ترکیه ریشه در اشتراکات فرهنگی، زبانی و ادبی عمیق دارد. مولانا، شاعر بزرگ، نمادی از این پیوند است.

او ادامه داد: در حوزه تئاتر نیز، همکاری‌های طولانی‌مدت با همکاران ترک، باعث افتخار ما است. برگزاری رویدادهای فرهنگی بین‌المللی، به خصوص بین دو کشور همسایه، چالش‌های بسیاری دارد. اما دولت ایران به‌طور جدی به گسترش دیپلماسی فرهنگی و حفظ این ارتباطات اهمیت می‌دهد. در این جشنواره، اشتراکات فرهنگی فراوانی را با دوستان ترک خود تجربه می‌کنیم. مرزهای جغرافیایی ممکن است ما را از هم جدا کنند، اما فرهنگ ما را به هم پیوند می‌دهد. امیدواریم این همکاری‌های هنری ادامه یابد و شاهد گسترش بیشتر ارتباطات فرهنگی بین ایران و ترکیه باشیم.

نخستین روز سمینار علمی پژوهشی «جایگاه و جریان نمایشنامه‌نویسی در ایران بعد از انقلاب اسلامی» با مدیریت سید جواد روشن مدیر بخش پژوهش و دبیر علمی سمینار چهل و سومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر، بعد از ظهر روز شنبه، ۶ بهمن ماه ۱۴۰۳ در تالار مشاهیر مجموعه تئاتر شهر برگزار شد.

پیمان شیخی بازیگر و کارگردان تئاتر اجرای رویداد را بر عهده داشت و حسن جودکی مدیر مجموعه تئاتر شهر و داوود فتحعلی بیگی هنرمند باسابقه نمایش‌های آیینی سنتی از مهمانان حاضر در این مراسم بود.

سمینار علمی پژوهشی «جایگاه و جریان نمایشنامه‌نویسی در ایران بعد از انقلاب اسلامی» به صورت مستقیم و زنده از طریقِ تلویزیونِ تئاتر ایران روی آنتن رفت.

پیمان شیخی پس از عرضِ خیرِ مقدم به حضار، از خیرالله تقی‌پور دبیر چهل و سومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر دعوت کرد تا پشت تریبون قرار بگیرد.

خیرالله تقیانی‌پور در سخنانی کوتاهی، سلسله نشست‌ها و سمینارها را جزوِ لاینفکِ هر جشنواره‌ای دانست و گفت: افتخارِ این را داشتم که سالیانِ قبل، روی همین صندلی‌ها می‌نشستم و از نظرات استفاده می‌کردم. امروز، این توفیق را دارم که به عنوان خدمتگذار در جشنواره باشم. من سلسله نشست‌ها و سمینارها را جزوِ لاینفکِ هر جشنواره‌ای می‌دانم و چه بسا که بسترساز و زمینه‌سازِ رُشد و توسعه‌ی هر هنری، در وهله‌ی نخست، این پژوهش‌هاست. از دوست عزیزم، سید جواد روشن خواهش کردم که آنگونه که باید و شاید، تمامِ هم و غمِ خود را بگذارد تا آنچه که باید اتفاق بیافتد. من مطمئن هستم که انشاالله این رویداد، نقطه عطفی در سلسله ادوار جشنواره تئاتر فجر خواهد بود. امیدوارم که همه امکانِ استفاده از این سمینارها را داشته باشیم و چراغِ راهی برای آینده‌ی تئاتر ایران باشد.

سید جواد روشن، سخنرانِ بعدی بود که پیش از آغازِ ارائه مقاله‌ها پشت تریبون قرار گرفت.

مدیر بخش پژوهش و دبیر علمی سمینار چهل و سومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در سخنانی، به اهمیت، پژوهش در تئاتر پرداخت و عنوان کرد: در کتابچه‌ای که به حضار ارائه شده، توضیحاتِ لازم گفته شده است و من آن گزارش‌ها را تکرار نمی‌کنم. خرسندم که بخش پژوهش در جشنواره تئاتر فجر، تاکیدی بر این است که پژوهشگر و پژوهش، بخشِ مهمی از تئاترِ ما هستند و باید در کنارِ بخش‌های مختلف مثل بخشِ تولیدات و اجراها، همواره این بخشِ مهم را هم ببینیم و متاسفانه، به شکل‌های مختلف و آنچنان که باید و شاید، موردِ توجه قرار نگرفته است.

تصویر و صدا اعتبار خودشان را از دست می‌دهند

کارگاه آموزشی «مواجهه کارگردان با نمایشنامه» با تدریس فرهاد مهندس‌پور کارگردان تئاتر و مدرس تئاتر، ظهر روز شنبه، ۶ بهمن ماه سال جاری در کارگاه نمایش مجموعه تئاتر شهر برگزار شد.

فرهاد مهندس‌پور درباره مبحث دِفُرمه شدن عنوان کرد: وقتی از چیزی عکس می‌گیرید، آنچیز دِفُرمه می‌شود. ما هر چیزی را که ثبت می‌کنیم، آن پدیده دِفُرمه می‌شود. یعنی دیگر خودِ قبلی‌اش نیست. پس من فقط می‌توانم بدن‌های شما را نگاه کنم و شما فقط بدنِ مرا ببینید. من اگر بخواهم فهمی از شما پیدا کنم، باید از طریق بدن‌های شما اتفاق بیافتد. رُمان‌نویس رمانی می‌نویسد و ما به عنوان خواننده آن را می‌خوانیم و به این صورت، وارد یک مدیوم می‌شویم. یک واسطه بین ما شکل گرفته است. برای همین، ما ناچارا به مدیوم‌ها پناه می‌آوریم. بنابراین ما یک مدیوم داریم که اسمش رُمان است، اگر کسی بخواهد این را تبدیل به فیلم یا تئاتر کند یا با آن برقصد یا تبدیل به آواز کند، این خودش یک مدیوم دیگر محسوب می‌شود. به این شکل، دِفُرمه‌شدگی بیشتری اتفاق می‌افتد. در این تبدیلِ مدیوم، بخشِ قابلِ توجهی از جزئیات از بین می‌رود و قاعده‌ آن این است.

او امتدادِ نسل‌ها را یک مدیوم در نظر گرفت و افزود: اگر ما خودمان را یک مدیوم در نظر بگیریم که از والدین‌مان زاده شده‌ایم و آنها نیز از والدینِ خودشان زاده شده‌اند، ما هرگز نمی‌توانیم شبیه و عینِ آنها باشیم. اصلا امکانپذیر نیست. مناسباتی مثل والد و فرزندی یا بالعکس، فقط در حدِ اشاره به منظور نام‌گذاری است. من به این دلیل می‌توانم از دیگری جدا شوم که قرار است به طور کامل از دیگری متمایز شوم. در نتیجه، وقتی چیزی تولید می‌کنیم، آنچیز از ما متمایز می‌شود. آنچیز نمی‌تواند کاملا عینِ ما باشد.

وی در توصیفِ چگونگیِ خوانش یک رُمان بیان کرد: به این دلیل، اینجا رُمان را مثال می‌زنیم چون یک حالتِ داستانی دارد. حتی در رُمان‌های مُدرن می‌توان داستان تعریف نکرد و به طور کامل، متکی به موقعیت و بسطِ آن موقعیت باشد. زمانی هم هست که داستانِ مفصلی را روایت می‌کند. مثل رُمان‌هایی که فئودور داستایفسکی و آنتون چخوف نوشته‌اند. در خوانشِ رُمان، بنا را بر این می‌گذارید که هر چه در رُمان گفته می‌شود، بپذیریم؟ این یک موضع‌گیری است که ما نسبت به پدیده‌هایی که با آنها ملاقات می‌کنیم، می‌توانیم داشته باشیم.

این هنرمند، رُمان را مدیومی دانست که کمک می‌کند از جهانِ واقعی که در آن هستیم، خارج شویم و وارد یک جهانِ غیرواقعی شویم و دوباره به جهانِ واقعیِ خودمان برگردیم و ادامه داد: این کاری است که تئاتر هم می‌کند. تئاتر این کار را با شدتِ بیشتری انجام می‌دهد. چون مخاطب با بدن واردِ جهانِ آن تئاتر می‌شود. یعنی هر مخاطب تن به تن مقابلِ کاراکترهای هر صحنه قرار می‌گیرد. نسبتِ تنانیِ ما با تئاتر و چیزی که دارد روی صحنه اتفاق می‌افتد، یک خروج از دنیای واقعی است و با تمام شدنِ آن نمایش، دوباره به زندگی واقعی برمی‌گردیم. نکته‌ای که در تئاتر وجود دارد، این است که این نسبت به شکلِ کاملا بدنی است و ۱۰۰ درصد تنانی است.

این مدرس تئاتر از دست رفتنِ اعتبارِ تصویر و صدا با گسترشِ هوش‌مصنوعی خبر داد و گفت: با وجودِ هوش مصنوعی که دارد به سرعت رُشد می‌کند، تصویر و صدا دارند اعتبار خودشان را از دست می‌دهند و دیگر نمی‌توان به تصاویر و صدا اعتماد کرد. فیلم‌ها و اصوات همه می‌توانند ساختگی باشند. تصاویر می‌توانند ما را در موقعیتی نشان بدهند که هرگز نبوده‌ایم. از آنجا که عقلِ ما، تصویری است و ما هر چیزی را که از آن تصویر داشته باشیم، می‌فهمیم، به این معناست که وقتی اعتماد ما نسبت به تصویر سلب شود، دچار یک نوع گُنگی و گُمراهی می‌شویم. در این صورت، ما به تئاتر پناه می‌بریم. برای همین، تئاتر تنها هنری می‌شود که پایدار باقی می‌ماند. یا همه هنرها به آن منجر می‌شوند. تئاتر زمانی که کاملا آنلاین می‌شود و جنبه‌ی فیزیکالِ خودش را از دست می‌دهد، دیگر این کارایی را نخواهد داشت. چون نمایش آنلاین تبدیل به یک تصویر یا ویدئو می‌شود که ما می‌توانیم آن را تماشا کنیم. چون وجهِ فیزیکال، هم‌زمانی و هم‌مکانیِ یک تئاتر را از دست می‌دهد. همچنان که می‌دانیم آموزش، تعلیم، بهبودِ فرآیندهای مربوط به سلامت روانی و جسمی، در نهایت، به یک فرمُ تئاتری تبدیل خواهند شد. چون هیچ راهی جز این باقی نخواهد ماند.

سهم ۸۵ درصدی هنرمندان استان‌ها در بخش خیابانی جشنواره

آمار جدیدی که اداره هنرهای نمایشی منتشر کرده نشان می‌دهد گروه‌های استانی با در اختیار داشتن ۶۲ درصد آثار در چهل و سومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر حضور پررنگی دارند.

به گزارش روابط عمومی چهل و سومین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر، در این دوره از این رویداد فرهنگی – هنری ۱۰۵ اثر ایرانی روی صحنه می‌رود که سهم آثار استانی با دراختیار داشتن ۶۲ درصد آثار، به شکل چشمگیری در میان اجراهای صحنه‌ای و خیابانی بسیار بالا است.

همچنین گروه های استانی با ۷۵۴ نفر در بخش های مختلف از جمله کارگردانی، نویسنده، تهیه کننده، بازیگران، طراحی صحنه و لباس و دیگر عوامل تولید در جشنواره امسال تئاتر فجر حضور دارند که براساس اجراهای تعیین شده در ایام برگزاری جشنواره میهمان این رویداد هنری خواهند بود.

جشنواره چهل و سوم تئاتر فجر میزبان ۶۵ اثر ارسالی از استان‌ها و ۴۰ اثر از شهر تهران است که به صورت تفکیک شده در آثار صحنه‌ای از میان ۶۵ اثر ۳۴ نمایش از استان‌های گوناگون در جشنواره حضور دارد.

همچنین در آثار خیابانی نیز از ۳۳ اثر اکثریت مطلق آثار با ۲۸ نمایش در دست گروه‌های استانی است و ۳ اثر در بخش دیگرگونه‌ها از هنرمندان استانی حضور دارد.

در چهارمین روز از این رویداد فرهنگی – هنری ۱۱ گروه صحنه جشنواره را تجربه کردند که از میان آن‌ها ۶ اثر نمایش‌های صحنه‌ای و ۵ اثر نمایش‌های خیابانی را تشکیل می‌دادند و بخشی از این آثار در حوزه مقاومت و غزه بود.