تمرکز تور خلیج فارس ترامپ بر ایران و روابط اقتصادی با کشورهای عربی

اخبار بین‌الملل پایشگر_ «داگلاس سیلیمان»، رئیس مؤسسه «کشورهای عربی خلیج فارس در واشنگتن» معتقد است که ترامپ در واشنگتن زیر فشار عمومی زیادی قرار دارد که احتمالاً در این حد انتظارش را نداشت، پس می‌خواهد به مردم آمریکا نشان دهد که روابط نزدیک، اقتصادی، سیاسی و شاید امنیتی خوبی با کشورهای حاشیه خلیج فارس دارد.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی پایشگر، نشریه «نشنال» در گزارشی می‌نویسد: دونالد ترامپ قرار است در هفته جاری راهی سه پایتخت مهم در خلیج فارس شود، سفری پرهیاهو که انتظار می‌رود تمرکز آن بر مجموعه‌ای از معاملات داشته باشد.

در تضاد با برخی مواضع سخت‌گیرانه‌ای که رئیس‌جمهور نسبت به اتحادیه اروپا، اوکراین و دیگر کشورها اتخاذ کرده است، انتظار می‌رود ترامپ چهره‌ای دوستانه به متحدان مهم منطقه‌ای نشان دهد. یک مقام وزارت خارجه آمریکا به نشریه نشنال گفت: «این سفر متمرکز بر معاملات دلاری خواهد بود.» او افزود: «ما بیانیه‌هایی هم از سوی عربستان سعودی، امارات و احتمالاً قطر خواهیم داشت.»

این سفر در ابتدا به‌عنوان نخستین سفر خارجی ترامپ پس از آغاز دوره ریاست‌جمهوری‌اش در ژانویه معرفی شده بود، اما او ماه گذشته به‌طور غیرمنتظره برای شرکت در مراسم خاکسپاری پاپ فرانسیس به رم رفت. کاخ سفید اعلام کرد که ترامپ برای «تقویت روابط» به عربستان سعودی، قطر و امارات متحده عربی سفر خواهد کرد.

در چارچوب رویکرد «اول آمریکا» در سیاست خارجی ترامپ، او متحدان و شرکای تجاری را آزرده و سیاست‌های دیرینه آمریکا در موضوعات کلیدی مانند تغییرات اقلیمی و جنگ اوکراین را درهم کوبیده است. اما برای رئیس‌جمهور جمهوری‌خواهی که وعده داده رفاه اقتصادی را برای ایالات متحده داده، منطقه خلیج فارس حوزه‌ای با فرصت‌های سرمایه‌گذاری اقتصادی قابل‌توجه به شمار می‌آید.

انتظار می‌رود تعدادی از مدیران شرکت‌های بزرگ و روئسای شرکت‌های عمده دفاعی و هوافضا او را در این سفر همراهی کنند. امارات متحده عربی پیش‌تر متعهد به سرمایه‌گذاری ۱/۴ تریلیون دلاری طی ۱۰ سال در آمریکا شده است. در عربستان سعودی که نخستین مقصد ترامپ خواهد بود، بنا بر گزارش رویترز در ماه گذشته، قرار است توافق تسلیحاتی به ارزش بیش از ۱۰۰ میلیارد دلار به امضا برسد.

«داگلاس سیلیمان»، رئیس مؤسسه «کشورهای عربی خلیج فارس در واشنگتن» گفت: «او اینجا در واشنگتن زیر فشار عمومی زیادی قرار دارد که احتمالاً در این حد انتظارش را نداشت، پس می‌خواهد به مردم آمریکا نشان دهد که روابط نزدیک، اقتصادی، سیاسی و شاید امنیتی خوبی با کشورهای حاشیه خلیج فارس دارد.»

بسته سرمایه‌گذاری با ریاض انتظار می‌رود بیش از چهار سال ادامه داشته باشد و بر پایه مذاکراتی بنا شده که در دولت پیشین انجام شده بود. جو بایدن رئیس‌جمهور پیشین، تلاش کرد این توافق را به‌عنوان بخشی از یک ابتکار گسترده‌تر برای گسترش توافق‌نامه‌های ابراهیم پیش ببرد.

اما برقراری روابط رسمی بین عربستان سعودی و اسرائیل با ادامه جنگ در غزه، که پس از ۷ اکتبر ۲۰۲۳ آغاز شد، متوقف شده است. از آن زمان بیش از ۵۲٬۵۶۷ فلسطینی کشته(شهید) و بیش از دو برابر این تعداد زخمی شده‌اند. بخش اعظم نوار غزه به تلی از خاک تبدیل شده و اسرائیل برای بیش از دو ماه تمام ورود غذا و کمک‌های بشردوستانه را مسدود کرده است.

مقامات حماس ماه گذشته اعلام کردند که مذاکرات فشرده‌ای برای دستیابی به توافق آتش‌بس در غزه پیش از سفر ترامپ در جریان است. اما روز دوشنبه بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، از آغاز حمله‌ای جدید در غزه خبر داد. کارشناسان در واشنگتن گفتند که زمان‌بندی سفر ترامپ نشان می‌دهد احتمال دستیابی به توافق فوری درباره غزه اندک است.

ترامپ از زمان روی کار آمدن تاکنون رویکرد دیپلماتیک منسجمی در منطقه نداشته، بنابراین مشخص نیست که چرا اکنون باید ناگهان چنین رویکردی داشته باشد.
«خالد الجندی»، استاد مدعو در دانشگاه «جورج تاون» و کارشناس روابط خارجی آمریکا در خاورمیانه، گفت: «فکر نمی‌کنم او با یک دستور کار دیپلماتیک مشخص به این سفر برود.» او افزود: «ترامپ از زمان روی کار آمدن تاکنون رویکرد دیپلماتیک منسجمی در منطقه نداشته، بنابراین عجیب است که اکنون به ناگهان چنین رویکردی را اتخاذ کند.»

با این حال، انتظار می‌رود پایتخت‌های خلیج فارس درباره جنگ و امید به مشارکت در بازسازی احتمالی غزه با او گفتگو کنند. آن‌ها امیدوارند ترامپ از برنامه‌اش برای کوچ اجباری ساکنان فلسطینی و تبدیل این قلمرو به یک منطقه تفریحی ساحلی صرف‌نظر کند. با این حال، نتانیاهو ادعا کرده است که جمعیت محلی «برای حفاظت از خودشان» جابه‌جا خواهند شد.

در آغاز دوره نخست ریاست‌جمهوری ترامپ در سال ۲۰۱۷، نخستین سفر خارجی او نیز به عربستان سعودی بود. او سپس به اسرائیل و واتیکان رفت و در نهایت در دو اجلاس در بروکسل و سیسیل شرکت کرد.

کارشناسان می‌گویند از آن زمان تاکنون، چه در ایالات متحده و چه در سراسر خاورمیانه، تغییرات زیادی رخ داده است. این سفر در حالی انجام می‌شود که جنگ تجاری آمریکا و چین ادامه دارد، فشارهای جدید آمریکا بر ایران به دلیل برنامه هسته‌ای‌اش اعمال می‌شود و تلاش‌های دیپلماتیک برای پایان جنگ اوکراین جریان دارد.

رهبران خلیج فارس احتمالاً به دنبال دریافت اطمینان از واشنگتن هستند که مذاکرات آمریکا با ایران درباره برنامه هسته‌ای تهران به موفقیت خواهد رسید. عربستان سعودی و چندین کشور عربی از این مذاکرات که با میانجی‌گری عمان همسایه انجام می‌شود، استقبال کرده‌اند.

کشورهای حاشیه خلیج فارس می‌توانند نسبت به داشتن روابط خوب با ایالات متحده در زمینه‌هایی مانند تجارت، توسعه هوش مصنوعی، انرژی و سرمایه‌گذاری خوش‌بین باشند، اما دلایل نگرانی هم وجود دارد. ترامپ ماه گذشته تعرفه‌ای ۱۰ درصدی بر سه کشور خلیج فارس اعمال کرد که حداقل در میان‌مدت نگرانی‌هایی ایجاد کرده است مبنی بر اینکه این مالیات‌ها می‌تواند به اقتصاد آن‌ها آسیب بزند.

سیلیمان معتقد است: «رهبران خلیج فارس احتمالاً می‌خواهند درک بهتری از چشم‌انداز اقتصادی ترامپ پیدا کنند، با توجه به اینکه هرگونه کاهش در تجارت جهانی می‌تواند بر کشورهای تولیدکننده نفت تأثیر بگذارد. آن‌ها همچنین از این فرصت استفاده خواهند کرد تا نخستین کشورهایی باشند که میزبان و شنونده رئیس‌جمهور آمریکا هستند. آن‌ها می‌خواهند خودشان را به‌عنوان کشورهایی متمایز کنند که نزدیک‌ترین روابط را با ایالات متحده دارند.»