موسیقی خیابانی که مجوز نمی‌خواهد/ آزادی‌های فردی را محدود نکنید
گروه هنری پایشگر– مشروط کردن موسیقی خیابانی به دریافت مجوز رسمی باعث بروز واکنش های مختلفی از سوی هنرمندان شده است.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی پایشگر،محمدحسین آقاسی و کاوه رضوانی‌راد آنچه را که در زمینه راه‌اندازی سامانه‌ای برای صدور مجوز جهت اجرای موسیقی خیابانی مطرح می‌شود، زیاده‌خواهی علیه آزادی‌های فردی می‌دانند.

به نوشته ایلنا، برخورد تند و بی‌سابقه با سه نوازنده خیابانی در رشت و در ادامه اطلاعیه مرکز اطلاع‌رسانی پلیس در این رابطه که از «اقدام به سد معبر (آن سه جوان) و اجرای بدون مجوز موسیقی در اماکن و معابر عمومی» گفته بود و واکنش سیدمحمدمجتبی حسینی (معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی) به این ماجرا که ضمن زیبنده ناخواندن چنین رفتاری با دختران و پسران جوانی که در خیابان مشق موسیقی می‌کنند، از در دست تصویب بودن شیوه‌نامه‌ای برای سامان دادن به وضعیت موسیقی خیابانی و اهلش گفت، ما را بر آن داشت تا از دو وکیل دادگستری؛ محمدحسین آقاسی و کاوه رضوانی‌راد بپرسیم که اولا حضور اهالی موسیقی در خیابان مصداقی از سدمعبر است یا خیر و ثانیا تصویب شیوه‌نامه برای احداث سامانه صدور مجوز جهت اجرای موسیقی در خیابان امری ممکن است یا محال؟

محمدحسین آقاسی در رابطه با مصداق سدمعبر بودن آنچه درباره اهالی موسیقی خیابانی گفته می‌شود، گفت: اولا سدمعبر می‌تواند توسط هر کسی اتفاق بیفتد و مفهومش این است که راه عبور و مرور افراد به نحوی گرفته شود که امکان رفت و آمد برای عابران پیاده میسر نباشد. حال اگر در یک فضای باز یا مدور یا نیمه‌مدور و فضایی که امکان عبور و مرور به هر حال در آن وجود دارد و این امکان هست که افراد بتوانند عبور کنند و چیزی و کسی مزاحمشان نباشد، یا اگر دست‌فروشی؛ بساطی پهن کند، نمی‌شود بابت «سد معبر» برای او مزاحمت ایجاد کرد یا برای کسانی که در آنجا در حال نوازندگی هستند. این در پاسخ به سوال اول‌تان که آیا مصداق سدمعبر بوده است یا نه، چون آنچه من در کلیپ‌ها دیدم، نشان نمی‌داد که مثلا پیاده‌رو را بسته باشند یا راه عبور و مرور بسته شده باشد، چراکه عده‌ای هم ایستاده بودند و تماشا می‌کردند و نشان‌دهنده این بود که فضای بازی هست و راه عبور و مرور نیست که بسته شده باشد.

آقاسی ادامه داد: اما در مورد اینکه آیا عمل یک نوازنده در کنار خیابان و در جاهای عمومی جرم است یا خیر؟ خیر جرم نیست. به موجب ماده ۲ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲ و حتی قبل از آن هم چنین بوده است که عملی جرم محسوب می‌شود که در قانون انجام آن جرم معرفی شده باشد و برای آن مجازات تعیین شده باشد. من در هیچیک از موارد قانونی ماده‌ای ندیده‌ام که نوازندگی در خیابان یا کوچه یا در فضای آزاد جرم باشد. پس ما نمی‌توانیم بگوییم که قضات دادگاه یا دادسراها یا مراجع انتظامی حق دارند این را به عنوان جرم تلقی کنند و مثلا پلیس این را جرم مشروع تلقی و با مرتکبینش برخورد کند.

این وکیل پایه یک دادگستری تصریح کرد: اما سومین مطلب و مهم‌ترین این است که بر فرض اینکه سد معبر شده باشد اولا ضابط این امر نیروهایی هستند که توسط شهرداری استخدام می‌شوند و به صورت شرکت هم ظاهرا می‌شوند و با تابلویی خاص و اول باید تذکر بدهند. اگر به تذکر آن‌ها ترتیب اثری داده نشد، موظف‌اند که با قوه قهریه این خلاف را مرتفع کنند. در حالی که در این قضیه و طبق آنچه من در کلیپ‌ها دیده‌ام اولا سدمعبر نبوده، ثانیا عمل مجرمانه نبوده است و ثالثا کسی حق دخالت نداشته است و مهم‌تر از همه این‌ها این است که اول باید به کسی که مرتکب عملی برخلاف هنجارها یا مقرارت قانونی می‌شود، تذکر داد و اگر آن عمل را متوقف نکرد، با او برخورد کرد. در حالی که در این قضیه هیچ کدام از مواردی که من برشمردم به عنوان انگیزه، علت و جهت قانونی برای این نوع برخورد وجود ندارد. طبیعی است که این سه نفری که با آن‌ها به این شکل برخورد شد، می‌توانند به سازمان قضایی نیروهای مسلح به خاطر این برخورد شکایت کنند و تعقیب کسی که این عمل را مرتکب شده است بخواهند. من مطمئنم سازمان قضایی نیروهای مسلح با این‌ها چون جنبه سیاسی و امثالهم ندارد، برخورد کافی و لازم را خواهد کرد.

او در واکنش به تنظیم شیوه‌نامه‌ای برای برخورد با نوازندگان خیابانی گفت: قبل از اینکه به این سوال‌ جواب دهم، طرح آن را دلیلی بر صحت عرایض خودم می‌گیرم که نشان می‌دهد قانون و مقرراتی وجود ندارد برای برخورد با کسانی که در خیابان نوازندگی می‌کنند و به همین دلیل از سوی مجریان و از سوی قوه مجریه احساس شده است که باید قانونی باشد و روی این صحبت هست که تازه بروند به کمیسیون و آیا تصویب بشود یا نشود و چگونه شود ولی اگر قانونی به این شکل تصویب شود و ما هم از این قوه مقننه‌مان خیلی انتظار نداریم که جلوی چنین زیاده‌خواهی‌هایی علیه آزادی‌های افراد را بگیرد، لازم‌الاجرا خواهد بود.

کاوه رضوانی‌راد نیز در خصوص سدمعبر بودن یا نبودن حضور این قبیل نوازندگان در خیابان‌ها گفت: هر چند واکنش‌های عمومی نسبت به ماجرای رشت آن قدر گسترده بود که من فکر می‌کنم از لحاظ عرف اجتماعی مشخص شد که جامعه اصلا اقدام آن موزیسین‌ها را به عنوان سدمعبر تلقی نمی‌کند ولی من می‌خواهم داستان را از لحاظ حقوقی بررسی کنم. سدمعبر از لحاظ قوانین عمومی یعنی اشغال پیاده‌روه‌ها و فضاهای عمومی به صورت غیرمجاز برای کسب و کار یا سکونت. یعنی قانون‌گذار از این قیود استفاده کرده است. یعنی یا باید آن جا کسب و کار کنید یا سکونت انجام دهید و نگاهی که به مسئله موسیقی خیابانی وجود دارد نباید هم‌داستان باشد با پدیده‌ای مثل دست‌فروشی یا پدیده‌ای مثل چادر زدن در خیابان. هنر خیابانی امروز در سراسر دنیا یک هنر پیشرو و پیشگام است و در بسیاری از کشورهای جهان ازجمله همین ترکیه و در استامبول موسیقی خیابانی به بخشی از جذابیت‌های توریستی یک شهر اضافه شده است و از آن به عنوان یک جذابیت گردشگری استفاده می‌شود. بنابراین مقایسه بین موسیقی خیابانی و مسئله سدمعبر یک قیاس مع‌الفارغ است و این دو اصلا هیچ ارتباطی با هم ندارند.

او ادامه داد: پس نه از لحاظ حقوقی و نه از لحاظ اخلاقی و عرف عمومی، نمی‌توانیم این موضوع را از مصادیق سدمعبر بدانیم. ضمن اینکه شهروندان هم هرگز چنین مواجه‌ای با آن ندارند. در همان ویدئویی هم که منتشر شد می‌بینید که رفتار آن مامور بلافاصله با برخورد شدید افکار عمومی مواجه می‌شود و البته خوشبختانه دیدم که فرماندار رشت هم بلافاصله واکنش نشان داد و از موزیسین‌ها حمایت کرد که جای تقدیر دارد و نشان می‌دهد که موسیقی خیابانی دارد جای خود را پیدا می‌کند. البته که ما داریم در چهارچوب عرف و قانون عمل می‌کنیم و اگر موسیقی خیابانی بر فرض مثال در یک منطقه مسکونی اجرا شود یا در کنار یک بیمارستان طبیعتا اخلاق و نظم عمومی ایجاب نمی‌کند که با آن برخورد نشود ولی همیشه باید معیار را عرف عمومی قرار دهیم، پذیرش عمومی و اخلاق عمومی.

رضوانی‌راد افزود: بنابراین نیروی انتظامی نه تنها نباید با موسیقی خیابانی مقابله‌ای انجام دهد بلکه چون حق مشارکت در امور هنری جزو حقوق شهروندی مطرح است و در منشور حقوق شهروندی آقای رئیس جمهور هم به آن اشاره شده است و غیرقابل سلب است و همه افراد جامعه حق دارند در امور فرهنگی و هنری مشارکت داشته باشند و یکی از شقوق مشارکت در عرصه‌های فرهنگی عرضه آن‌هاست و اینکه من به عنوان یک شهروند بتوانم آن را عرضه کنم.

او تصریح کرد: من فکر می‌کنم بخشی از مشکل خود وزارت ارشاد است. وقتی معاون هنری وزارت ارشاد اعلام می‌کند که موسیقی خیابانی باید مجوز بگیرد در واقع دارد اجازه می‌دهد که جلوی موسیقی خیابانی بدون مجوز را بگیرند و متوقفش کنند و این رویکرد اشتباه است. رویکردی که وزارت ارشاد فکر می‌کند هر هنرمندی هر عرضه هنری که می‌خواهد داشته باشد و هر جلوه هنری که می‌خواهد داشته باشد باید بیاید از وزارت ارشاد مجوز بگیرد. ما باید با این رویکرد مقابله کنیم چون نظام صدور مجوز از هیچ کدام از اصول قانون اساسی برنمی‌آید و این قاعده‌ای است که ما وضعش کرده‌ایم. بنده از معاون محترم هنری می‌پرسم شما که می‌خواهید صدور مجوز کنید برای گروه‌های خیابانی، اولا قانون بالادستی شما کجاست؟! کجا به شما گفته است که می‌توانید برای این گروه‌ها سامانه صدور مجوز راه بیندازید؟! بله در مورد کنسرت‌ها، قانون نظارت بر اماکن عمومی و مصوبه هیئت وزیران در زمان دولت آقای روحانی به امضای آقای جهانگیری رسیده است و ساز و کار مجوز گرفتن کنسرت‌ها را هم مشخص کرده است ولی در مورد موسیقی خیابانی قانون بالادستی شما کجاست و براساس کدام قانون چنین اجازه‌ای به شما داده است؟ براساس کدام قانون می‌خواهید این سامانه را راه‌اندازی کنید؟ شما دارید برای چیزهایی نظام صدور مجوز ایجاد می‌کنید که ذاتا هیچ احتیاجی به مجوز ندارد، بعد همین نظام صدور مجوز تبدیل به گلوگاه رانت و فساد می‌شود و بعد می‌گویند شما موسیقی‌تان خوب است بیایید بزنید، شما موسیقی‌تان خوب نیست نیایید نزنید بعد بیایید برای شعرتان هم مجوز بگیرید و به این طریق موسیقی خیابانی را نابود می‌کنند.

او ادامه داد: ما باید اصل را بر آزادی‌های هنری بگذاریم وقتی قانون مجازات اسلامی در این کشور هست، نظام تعقیبی در این کشور هست، اگر شما رفتی اجرا کردی و خلاف مقررات بود و به کسی توهین کردی و به افکار عمومی توهین کردی و به نظم عمومی توهین کردی و به اخلاق عمومی توهین کردی، دادستان علیه‌ات اعلام جرم می‌کند و می‌روی مجازاتش را می‌کشی و مجازات قبل از اینکه شما چیزی را عرضه کنی نامش می‌شود سانسور و وزارت ارشاد نباید به این قاعده تن دهد. به اعتقاد ما باید اصل را براساس آزادی‌های هنری بگذاریم و هنرمند باید بتواند اثر خود را عرضه کند و طبیعتا اگر یک قدم پایش را از قانون آن طرف‌تر بگذارد، این را می‌پذیرد که حتما با او مقابله قانونی هم بشود. قانون معیار ماست، ملاک ماست و اعتبار ماست و ما باید به آن تکیه کنیم. هنرمند باید در عرضه آزاد باشد ولی بداند که مسئولیت قانونی هم دارد و اگر خلافی انجام دهد مثل تک تک شهروندان حتما نظام تنبیه و کیفر و تعقیب در انتظارش خواهد بود بنابراین به نظر من موسیقی خیابانی اساسا نوعی از پرزیتیشن هنری است که احتیاج به نظام صدور مجوز ندارد و اتفاقا فکر می‌کنم این ادبیات وزارت ارشاد که باید بیایید این‌ها را سازماندهی کنید باعث می‌شود برخی از این تیپ رفتارها را ببینیم. در حالی که افکار عمومی هم، هم‌داستان است که اساسا موسیقی خیابانی که چهار تا جوان کنار خیابان بایستند و ساز بزنند احتیاج به هیچ گونه مجوزی ندارد.