خلا قانونی و دورزدن تامین اجتماعی برای دریافت مستمری از کار افتادگی

گروه یادداشت و تحلیل اجتماعی پایشگر-اکرم محمدی- مهمترین کارکرد بیمه ، بُعد حمایتی آن از بیمه گذار است و این مسئله برای بیمه گذاران سازمان تامین اجتماعی ابعادی وسیع تر پیدا می کند. درواقع از بیمه گذار در برابر وقوع آسیب های جسمی،مالی و البته روحی در قبال مشکلات ناشی از کار حمایت می کند و تلاش بیمه های تامین اجتماعی بر این است که امنیت اجتماعی بیمه گذارانی را که در طول سال های کاری ،بخشی از در آمد خود را در اختیار این سازمان قرار می دهند ، تامین کنند.

یکی از کارکردهای مهم  بیمه تامین اجتماعی این است که اگر بیمه گذار در اثر حادثه یا بیماری،امکان  ادامه کار را نداشته باشد و نتواند از طریق شغل خود امرار معاش کند، سازمان تامین‌اجتماعی، فرد را تحت‌پوشش حمایت‌های ازکارافتادگی قرار ‌دهد و به نوعی نقش حمایتی ایفا کند.

ازکارافتادگی که جزء تعهدات پیش‌بینی‌شده در قوانین بیمه‌های اجتماعی، از جمله در قانون تامین‌اجتماعی بند «د» ماده ۳ قانون است، در زمره تعهدات بلندمدت قرار دارد و از آنجا که بیماری‌ها و حوادث، به عنوان عوامل مهم در بروز ازکارافتادگی محسوب می‌شوند، با لحاظ میزان آسیب‌های جسمی و روحی واردشده به فرد، به انواع کلی، جزئی و غرامت مقطوع نقص‌عضو تقسیم می‌شود.

طبق ماده ۷۵ قانون تامین‌اجتماعی،  «بیمه‌شده‌ای که ظرف ۱۰سال قبل از وقوع حادثه غیر ناشی از کار یا ابتلا به بیماری (تاریخ شروع بیماری منجر به ازکارافتادگی) حداقل حق‌بیمه یک‌سال کار را که متضمن حق‌بیمه ۹۰ روز کار ظرف یک‌سال قبل از وقوع حادثه یا بیماری منجر به ازکارافتادگی است ،پرداخت کرده باشد، در صورت ازکارافتادگی، حق استفاده از مستمری ازکارافتادگی کلی غیر ناشی از کار ماهانه را خواهد داشت.»

به زبان ساده‌تر، جهت برقراری مستمری ازکارافتادگی غیر ناشی از کار، دو شرط زیر به‌طور همزمان لازم است:

نخست ،دارابودن حداقل یک‌سال سابقه پرداخت حق‌بیمه ظرف ۱۰ سال قبل از تاریخ حادثه یا شروع بیماری منجر به ازکارافتادگی

دوم ،دارابودن حداقل ۹۰ روز سابقه پرداخت حق‌بیمه ظرف یک‌سال قبل از تاریخ حادثه یا شروع بیماری منجر به ازکارافتادگی

بدیهی است چنانچه یکی از دو شرط فوق تحقق یابد، امکان برقراری مستمری ازکارافتادگی کلی غیرناشی از کار، میسر نیست.

ضمنا جهت برقراری مستمری ازکارافتادگی در اثر حادثه ناشی از کار، نیازی به احراز شرایط ماده ۷۵ قانون نیست و این نوع مستمری با دارابودن حتی یک روز سابقه، برابر مقررات برقرارشده و خسارت واردشده به تامین‌اجتماعی، با توجه به میزان تقصیر کارفرما در حادثه منجر به ازکارافتادگی بیمه‌شده، براساس ماده ۶۶ قانون تامین‌اجتماعی، از کارفرما  مطالبه و وصول می‌شود.

با همه این تفاسیر، دور زدن قانون در کشور ما داستان دیگری است . درواقع خلأهای قانونی بسیاری در قانون کار وجود دارد که اگر اندکی با دقت  آن را بررسی کنیم،متوجه می شویم که امکان تغییر قانون به نفع خود ، راحت امکان پذیر می شود و تامین اجتماعی هم اگر چه در بسیاری از موارد، سختگیرانه برخورد می کند اما گاهی  به آن تن می دهد.

دریافت مستمری ازکارافتادگی با توجه به توضیحاتی که پیشتر ارائه شد، شامل کسانی  می شود که به دلیل حوادث ناشی از کار ،امکان ادامه همکاری در آن شغل را پیدا نمی کنند. اما متاسفانه این قانون به کرات توسط کارگران مورد سوء  استفاده قرار گرفته است و دیده شده که کارگران و اغلب زنان فعال در مشاغل مختلف ؛ بیشتر به دلایل شخصی و با هدف دریافت مستمری ، اقداماتی را برای قطع همکاری و دریافت مستمری انجام می دهند . اکثر این افراد ،شرایط بازنشستگی را ندارند و نمی خواهند پیش از موعد بازنشسته شده و یا با حقوق کمتر شغل خود را ترک کنند، با ترفندهایی از شغل خود کناره گیری کرده و از ومستمری از کار افتادگی دریافت می کنند. غالباً دیده شده این افراد به واسطه یک بیماری نه چندان مهم و ارتباط دادن آن شغل خود،از پزشک خود درخواست می کنند تا در جریان تشکیل پرونده واعلام از کار افتادگی آنان را همراهی کنند  که البته در این میان برخی  به چنین کاری تن نمی دهند و با آنان همکاری نمی کنند ومتاسفانه برخی هم برایشان فرقی نمی کند که بیمار شاغل باشد یا خیر و با بیمار همکاری کرده  و به روند مراحل پرونده کاری لازم را انجام می‌دهند.هرچند در قانون از کارافتادگی ،درصد از کارافتادگی هم تعریف شده و طبق آن اعمال می شود اما  با توجه شرایط فعلی جامعه و البته شرایط سختی که سازمان تامین اجتماعی با آن  مواجه است ، این سازمان برای تامین پرداخت تعهدات مالی خود به مستمری بگیران و از کار افتاده ها هم با مشکل مواجه است و حالا اگر قرار باشد، هر کسی که از کار خسته شده و می خواهد بازنشسته شود و البته در آمد خوبی هم داشته باشد، از این ترفندها استفاده کند،تامین اجتماعی به یک سازمان عام المنفعه تبدیل می شود و سازمان تامین اجتماعی که مهمترین کارش ، تامین اجتماعی ومالی کسانی است که سال ها بخشی از در آمد خود را به  این سازمان اختصاص داده اند، موظف است تا دقت بیشتری در این امور به خرج داده نظارت بیشتری بر  پرونده های از کار افتادگی ،کارفرماها، پزشکان معتمد سازمان و حتی کارمندان فعال در این بخش داشته باشد .چرا که مهمتر از تامین اجتماعی و مالی این است که حق به حق دار، برسد.