پایشگر- براساس تازه ترین رتبه بندی سایت «پاسپورت ایندکس»، عراق برای پانزدهمین سال متوالی به همراه افغانستان، بدترین گذرنامه دنیا را دارد امری که باعث انتقاد عمومی در این کشور شده و وزارت خارجه اش را به واکنش واداشته است.

به گزارش پایشگر، عراق بر اساس این رتبه بندی به همراه افغانستان در قعر این رتبه در مرتبه ۹۴ قرار گرفته به این معنا که دارنده گذرنامه عراقی فقط می تواند به ۲۸ کشور دنیا بدون روادید سفر کند.
براساس این رتبه بندی ایران در رتبه ۹۰ قرار گرفته یعنی دارنده گذرنامه ایرانی می تواند بدون روادید به ۳۶ کشور سفر کند که این وضعیت باعث شده است کشور ما نیز جزو ۱۰ کشور پایین جدول در کنار کشورهایی مانند پاکستان، سوریه، سومالی، یمن، عراق و افغانستان قرار گیرد.
این درحالیست که ژاپن امسال صدرنشین شده و تبعه ژاپنی امکان سفر به ۱۹۰ کشور دنیا بدون نیاز به روادید، دارد و کشوری مانند امارات در رتبه ۲۴ و امکان سفر به ۱۳۲ کشور و ترکیه دیگر همسایه ایران در رتبه ۴۲ و امکان سفر به ۱۰۸ کشور دنیا را دارند.
انتشار این خبر در سطح رسانه ها و شبکه های اجتماعی در داخل عراق بازتاب گسترده ای در این کشور داشته داشته و افکار عمومی عراق را درباره علت این ضعف گذرنامه کشورشان به سوال واداشته است.
سایت بین المللی پاسپورت ایندکس براساس گزارش سندیکای بین المللی حمل و نقل هوایی «ICAO» این رتبه بندی را مشخص و منتشر کرده است.
یک روزنامه نگار جوان عراقی که از طریق شبکه تلویزیونی خاص در «یوتیوب» و «اینفو ویدئوهایی» که درباره اوضاع کشورش منتشر می کند، شهرت یافته، درباره علت ضعف گذرنامه عراقی در مقایسه با گذرنامه های دیگر توضیح داده است.
«محمد المومن» با استناد به دیدگاه کارشناسان در این زمینه، گفته است که قدرت گذرنامه یک کشور به سه عامل «ثبات و قدرت اقتصادی آن کشور»، «گسترش مناسبات و تعاملات با کشورهای دیگر» و «بالابردن امنیت گذرنامه کشور مربوطه» ارتباط دارد.
طبق این گزارش، در سه سال گذشته به ترتیب آلمان، سنگاپور و در سال جاری (۲۰۱۸) ژاپن در راس این رتبه بندی قرار گرفته اند.
طبق یک اینفوویدئوی دیگر که فعالان شبکه های اجتماعی در عراق منتشر کرده اند، ژاپن در ماه های اخیر توانسته بود با توافقاتی که با میانمار انجام داد، در رتبه بالاتر از سنگاپور قرار گیرد.
براساس گزارش محمد مومن، سنگاپور که جزو کوچکترین کشورهای دنیا (۷۲۱٫۵ کیلومتر مربع مساحت)، مساحت آن ۱۰ بار کوچکتر از استان دیوانیه (۸ هزار و ۱۵۳ کیلومتر مربع مساحت) در جنوب عراق است، در سال گذشته (۲۰۱۷) در راس این رتبه بندی جهانی قرار داشته است.
به گفته این روزنامه نگار عراقی، عراق با وجود اینکه بیشترین منابع ثروت را در جهان دارد اما در مقایسه با سنگاپور که یکی از قویترین و باثبات ترین اقتصادهای جهان را دارد، از ضعف و بی ثباتی اقتصادی رنج می برد.
یک گزارش دیگر حاکیست که عراق به رغم اینکه یکی از بزرگترین بودجه ریزی ها را در جهان در مقایسه با جمعیت و مساحت اش دارد اما همچنان از بدهی های بین المللی رنج می برد و علاوه بر آن وام گرفتن های مکرر از صندوق بین المللی پول، اقتصاد عراق را دچار ضعف و سستی کرده است.
طبق این گزارش، این کشور در حالی که در سال ۱۹۷۵ یکی از معتبرترین گذرنامه های جهان را داشت از ۲۰۰۳ به بعد به دلیل جنگ های متعدد و ناامنی های داخلی و ضعف حضور نمایندگی های خارجی در آن باعث شد که سطح مناسباتش با جهان خارج به پایین ترین سطح برسد.
علاوه بر همه اینها، گذرنامه عراق از حیث امنیت و صحت اطلاعات درج شده درباره شخص دارنده گذرنامه، فاقد استاندارد بین المللی لازم است.
معیار ایمنی گذرنامه ها بر اساس استانداردی که سندیکای بین المللی حمل و نقل هوایی «ICAOK» تعیین کرده سنجیده می شود که در این خصوص گذرنامه عراقی بسیاری از این استانداردها را فاقد است.
یکی از عالی ترین استانداردها در این خصوص، بایومتری بودن گذرنامه است که اطلاعات کاملی از فرد بر روی تراشه های اطلاعاتی ثبت شده است که باعث می شود ارزش مالی گذرنامه نیز بالا برود.
یکی از نمونه گذرنامه های بایومتری که عراقی ها به آن اشاره کرده اند، گذرنامه کشور انگلستان است که به رغم گرانی آن، به خاطر بایومتری بودن، دارنده آن امکان سفر به بیش از ۱۶۰ کشور دنیا را بدون اخذ روادید دارد.
کشور امارات متحده عربی در بین کشورهای عربی و منطقه یکی از معتبرترین گذرنامه های جهان را دارا است به نحوی که در راس فهرست کشور عربی در این خصوص قرار دارد.
امارات با توافقاتی که با کشورهای اتحادیه اروپا انجام داده سفر اتباع کشورهای اتحادیه اروپا را به امارات بدون اخذ روادید آزاد کرده و در مقابل شهروند اماراتی نیز می تواند بدون مجوز پر دردسر و هزینه بر «شینگن» به کشورهای عضو اتحادیه اروپا سفر کند.
کشور امارات متحده عربی در این راستا برای اعتبار بخشی هرچه بیشتر به گذرنامه اش، طرح ویژه ای تحت عنوان «ارتقا اعتبار گذرنامه اماراتی» را در دستور کار خود قرار داده است.

*** اما چرا کشورها برای قرار گرفتن در راس رتبه بندی گذرنامه های جهان با هم رقابت می کنند و چرا عراقی ها از اینکه در ذیل این رتبه بندی قرار دارند، ناراحتند؟

به اعتقاد کارشناسان یکی از مهمترین فواید اعتبار داشتن گذرنامه یک کشور در سطح جهانی، سود اقتصادی است که از این رهگذر عاید کشور مربوطه می شود و حفظ سرمایه انسانی آن کشور و از طرفی اعتبار و احترام و شان شهروندانش در دیگر کشورهای دنیا است.
براین اساس قرار گرفتن در راس این رتبه بندی نشاندهنده ثبات اقتصادی در کشور مورد نظر است که در نتیجه در جذب سرمایه های خارجی اثر گذار است و در عین حال جلوی فرار مغزها را از کشور دارنده گذرنامه معتبر، می گیرد.
یکی از علل نارضایتی عراقی ها از قرار گرفتن گذرنامه کشورشان در ذیل این فهرست، بی یا کم احترامی است که بعضا در خارج از کشورشان با آن مواجه می شوند و از همه مهمتر، فرار مغزهای این کشور در طول سال های گذشته و تلاش اتباع عراقی برای به دست آوردن تابعیت و گذرنامه های معتبر جهانی است.
افکار عمومی و نخبگان عراق امیدوارند که دولت جدید عراق با تمرکز بر توسعه اقتصادی و گسترش مناسبات با جهان و عقد توافقنامه های همکاری دوجانبه و بالابردن ایمنی گذرنامه به ارتقا جایگاه عراق در این رتبه بندی کمک کند.
در این راستا سخنگوی وزارت خارجه عراق در واکنش به ضعف گذرنامه عراق با برشمردن علل بی ثباتی اقتصادی و اهمیت توسعه مناسبات و تعاملات با کشورهای دیگر، به عامل ناامنی نیز اشاره کرده است.
«احمد محجوب» افزوده است که اعتبار گذرنامه یک کشور در رتبه بندی جهانی معلول استانداردهای ویژه بین المللی در این خصوص است که ثبات امنیتی و اقتصادی در این درجه بندی اثرگذار است.
وی اعتبار گذرنامه یک کشور را همانند ارزش پول ملی آن کشور دانسته و گفته است که عراق به دلیل شرایط امنیتی ویژه ای که در طول سنوات گذشته داشته ناچار بوده است که در امر اعطای روادید سفر اتباع خارجی سخت گیری کند و در مقابل کشورهای دیگر تعامل به مثل با عراق داشته اند.
به گفت وی، در سال های اخیر بسیاری از کشورها از مسئله مهاجرت و پناهندگی کشورهایی که درگیر جنگ و ناآرامی بوده اند به شدت نگران داشته اند و در این باره سخت گیری می کردند و به اعتقاد محجوب همین امر از جمله مواردی بوده که به اعتبار گذرنامه عراقی نیز لطمه زده است.
با وجود این، وزارت خارجه عراق وعده داده است که با مذاکراتی که در خصوص معتبر دانستن گذرنامه های دیپلماتیک و خدمت عراق با کشورهای دیگر انجام می دهد و گفتگوهایی که پیرامون اعطای روادید گردشگری برای اتباع عراقی می شود، جایگاه گذرنامه عراق در بین گذرنامه های دنیا ارتقا پیدا کند.
طبق گفته کارشناسان، میزان سفرهای اتباع یک کشور به کشورهای دیگر با هدف گردشگری یا درمان و مقدار وجه نقدی که تبعه یک کشور در کشورهای دیگر هزینه می کند و از طرفی میزان سفر اتباع دیگر کشورها به کشور مربوطه، از جمله معیارهایی است که بر ارتقا گذرنامه یک کشور اثرگذار است.
بر همین اساس، همه این عوامل که در نهایت باعث ارتقا سطح گذرنامه یک کشور می شود علاوه بر اعتبار و احترام برای شهروندان آن کشور در خارج می تواند معیاری برای اعتمادسازی به اقتصاد کشور مربوطه و در نتیجه جذب سرمایه گذاری خارجی شود و به اعتقاد کارشناسان، عراق تا رسیدن به این مهم، نخست باید چالش های اقتصادی، امنیتی و سیاسی اش را پشت سربگذارد.