فرصت‌های محدودی برای جلوگیری از اسنپ‌بک باقی مانده است/همسویی اروپا با اسرائیل و آمریکا

اخبار بین الملل پایشگر – کارشناس مسائل اروپا گفت: اروپایی‌ها تصمیم اساسی برای توقف یا تعلیق بازگشت تحریم‌ها علیه ایران نگرفته‌اند و این موضوع باعث شده ایران همچنان گزینه‌های بعدی را برای خود محفوظ بداند. به نظر می‌رسد فرصت‌های محدودی باقی مانده تا ایران ابتکار عمل جدیدی در مذاکرات با آمریکا و توقف روند اسنپ بک انجام دهد و مجمع عمومی سازمان ملل یکی از همین فرصت‌ها برای ایران است.

به گزارش پایگاه خبری تحلیلی پایشگر تروئیکای اروپایی در ماه‌های اخیر شرط پرهیز از فعال‌سازی مکانیسم اسنپ‌بک و بازگشت تحریم‌های سازمان ملل علیه ایران را در گرو توافق تهران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و بازگشت به میز مذاکره با آمریکا اعلام کرده بود. با این حال، حصول تفاهم اخیر میان ایران و آژانس و ارسال سیگنال‌هایی از سوی تهران برای امکان‌پذیری گفت‌وگو با واشنگتن، نه‌تنها مانع از تشدید مواضع اروپایی‌ها نشد بلکه بر شدت لحن و مواضع آن‌ها افزود؛ تا جایی که در جلسه عصر گذشته شورای امنیت سازمان ملل متحد خواهان بازگشت قطعنامه های شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه ایران شدند.

این تغییر رویکرد نشان می‌دهد که در معادلات جدید هسته‌ای و دیپلماتیک، خواسته‌های سه کشور اروپایی صرفاً به حوزه فنی و مذاکره محدود نمی‌شود و اهدافی فراتر از چارچوب توافقات هسته‌ای را دنبال می‌کند. تندتر شدن مواضع اخیر آن‌ها می‌تواند نشانه‌ای از فشار هماهنگ غرب برای بازتعریف شرایط توافق یا افزایش اهرم‌های فشار علیه ایران باشد.

مرتضی مکی، کارشناس مسائل اروپا در پاسخ به این سوال که ارزیابی شما از تحولات جاری میان ایران و تروئیکای اروپایی چیست، گفت: با توجه به اینکه یک هفته به فعال شدن اسنپ بک باقی مانده، شاهد افزایش تحرکات در ایران هستیم؛ به نظر می‌رسد طرف مقابل عجله‌ای برای رسیدن به توافق با ایران ندارد. اقدامی که جمهوری اسلامی ایران در چارچوب توافقنامه آژانس در قاهره انجام داد، نوعی ابتکار عمل بود که تقریباً مطالبه اروپایی‌ها از ایران را محقق کرد، زیرا اروپایی‌ها انتظار داشتند ایران همکاری خود را در این زمینه نشان دهد. در این توافقنامه، به دو خواسته اروپایی‌ها عمل شده است؛ نخست، ایران توانست به چارچوبی مشخص برای فعالیت‌های هسته‌ای خود با آژانس دست یابد و دوم، طرفین پذیرفتند که سرنوشت مواد غنی‌سازی شده (حدود ۴۰۰ کیلوگرم) مشخص شود. البته در شرایط موجود، ارائه این اطلاعات به آژانس پس از تائید به شورای عالی امنیت ملی محدودیت دارد. با این حال، اروپایی‌ها اعلام کردند که ضعف توافقنامه در این است که آثار جدول زمانی برای ایران و مشخص شدن سرنوشت اورانیوم غنی‌شده ۶۰ درصد به‌طور کامل تعیین نشده است و به نظر نمی‌رسد این موضوع به‌زودی تحقق پیدا کند.

وی افزود: اروپایی‌ها تصمیمی برای توقف یا تعلیق بازگشت تحریم‌ها علیه ایران نگرفته‌اند و این موضوع باعث شده ایران همچنان گزینه‌های بعدی را برای خود محفوظ بداند. به نظر می‌رسد فرصت‌های محدودی باقی مانده تا ایران ابتکار عمل جدیدی در مذاکرات با آمریکا و توقف روند اسنپ بک انجام دهد و مجمع عمومی سازمان ملل یکی از مهم‌ترین فرصت‌ها برای ایران است تا رویکرد و اراده خود را در این زمینه نشان دهد.

مکی با بیان اینکه ایران در حال ارسال سیگنال علاقه و اراده خود به آمریکا است و درباره تضمین امنیتی و قدرت بازدارندگی نیز گفت‌وگوهایی صورت گرفته است، گفت: از سوی دیگر، طرف آمریکایی به دنبال ارائه پیشنهادات خود به ایران است؛ به عنوان نمونه، وزیر خارجه و وزیر انرژی آمریکا در سفرهای اخیر خود به منطقه بر مسائل مرتبط با غنی‌سازی و سیاست هسته‌ای ایران تأکید کرده‌اند. اینها نشان می‌دهد که انتظار تغییرات اساسی از سوی آمریکا در نیویورک محدود است اما سیاست غیرممکن‌ها نشان می‌دهد هرگونه اتفاق خاص یا رویدادی امکان‌پذیر است.

وی ادامه داد: با توجه به روندها، احتمال فعال شدن برخی قواعد افراطی و امنیتی علیه ایران وجود دارد، اما رفتار چین و روسیه نشان می‌دهد این دو کشور با ایران رفتار متفاوتی خواهند داشت و این موضوع تا حدودی تبعات اقتصادی برای جریان‌ها داشته است.

مکی در پاسخ به این سوال که در حال حاضر این سؤال مطرح است که آیا فشار آمریکا بر اروپا سبب می‌شود خواست نهایی آمریکا همان چیزی باشد که اروپایی‌ها به آن تن می‌دهند و آقای بقایی نیز تأکید کرده‌اند که ایران انتظار دارد سه کشور اروپایی در مسائل هسته‌ای به صورت مستقل تصمیم‌گیری کنند، گفت: در چند سال گذشته، به ویژه پس از حمله روسیه به اوکراین و تحولات داخلی ایران در سال ۱۴۰۱، تغییر رفتار کشورهای خارجی نسبت به ایران مشهود بوده است. اروپایی‌ها که پیش‌تر نقش واسطه را در پرونده هسته‌ای ایران داشتند، اکنون همسو با اسرائیل و آمریکا عمل می‌کنند.

وی افزود: آخرین گزارش آژانس در خرداد گذشته و تحرکات اروپایی‌ها طی چند هفته اخیر نشان می‌دهد که این همسویی با رژیم صهیونیستی و آمریکا سبب شده شرایط برای ایران در زمینه گفت‌وگو و مذاکره با طرف اروپایی و آمریکایی دشوار و پیچیده شود.